loading...
شهر سازی

رضا پیوسته بازدید : 115 سه شنبه 25 بهمن 1390 نظرات (0)
تهران بزرگ‌ترین شهر و پایتخت کشور ایران با جمعیت ۷،۷۰۵،۰۳۶ نفر و مساحت ۷۳۰ کیلومتر مربع است که به همراه توابع خود (استان تهران)، جمعیتی برابر ۱۳،۲۷۳،۰۰۹ نفر و مساحتی برابر ۱۸،۸۱۴ کیلومتر مربع دارد.

میدان حسن آباد، سال ۱۳۰۰

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

سر قبر آقا در خیابان مولوی ، سال ۱۳۳۰

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

خیابان طالقانی و ولی عصر ، سال ۱۳۳۰

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

تصویری هوایی از تهران سال ۱۳۱۰ – (نمای تهران، از مناطق شمالی شهر )

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

خیابان پهلوی ، سال ۱۳۱۵ – (خیابان ولی عصر)

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

میدان شوش، سال ۱۳۳۵

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

سه راه امین حضور، سال ۱۳۱۰

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

چهار راه پهلوی، سال ۱۳۴۰ (چهار راه ولی عصر)

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

بانک شاهی در میدان توپخانه ، سال ۱۳۳۰ – (بانک تجارت میدان امام)

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

بانک شاهی در میدان توپخانه ، سال ۱۲۸۰ – دوره قاجار – (بانک تجارت میدان امام)

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

چشمه علی در شهر ری، سال ۱۲۸۰ – دوره قاجار

تهران قدیم و تهران جدید به روایت عکس

رضا پیوسته بازدید : 73 سه شنبه 25 بهمن 1390 نظرات (0)

 

   اصفهان


شهر اصفهان مرکز استان اصفهان و شهری است در بخش مرکزی ایران که پایتخت چند دودمان از پادشاهان پیشین ایران بویژه صفویان بوده است . اصفهان سومین شهر بزرگ کشور از نظر جمعیت ( پس از تهران و مشهد ) و از شهرهای تاریخی ایران است . ارتفاع آن 1575 متر از سطح دریاست . آب و هوای آن معتدل و دارای فصول منظم است . از فراورده های ان می توان به پنیر – تنباکو – غلات – برنج و صیفی جات و از هنرها و صنایع دستی آن به نقره کاری ، برنج کاری و قلم کارسازی ، مینیاتورسازی و خاتم کاری اشاره کرد .
اصفهان آکنده از آثارهنری و تاریخی است ، میدان شاه ( نقش جهان ) ، سی و سه پل ، پل خواجو ، منارجنبان ، مسجد شاه ، گذر چهار باغ عباسی ، سبزه میدان ، چهلستون و عالی قاپو از معروفترین آنها هستند . شهر اصفهان با تاریخ بسیار کهن و آثار باستانی بی شمار از شهر های نمونه جهان است و بنا به گفته آندره مالرو نویسنده و پژوهشگر فرانسوی فقط با دو شهر فلورانس و پکن در دنیا قابل مقایسه اند . آثار تاریخی اصفهان مجموعه ای از بهترین نمونه های به جا مانده از سبکهای گوناگون معماری ایران در طول هزاران سال و بیشتر است و کیفیت این آثار چنان است که می توان گفت بیشتر آثار بزرگ و شاهکارهای هنر معماری ایران پس از اسلام در اصفهان قرار دارد .
 
از دوره قبل از ایلام چیزی جز بقایای آتشکده ای در کوه آتشگاه – اکتشافات اندکی در تپه اشرف و همچنین پل شهرستان بجا نمانده است . بیشترین آثار بجا مانده مربوط به دوره اسلامی است ، آثاری از تمامی دوره های تاریخی پس از اسلام بجامانده است اما آثارویژه دو دوره باشکوه از تاریخ اصفهان یعنی دوره سلجوقی و دوره صفوی برجستگی ویژه ای دارد .
 

 

   اردبیل


اردبیل شهری است در شمال غربی ایران – ومرکز استان اردبیل است . نام اردبیل از دو واژه ایرانی ارد ( راستی و حق ) و بیل ( شهر) درست شده است . واژه ارد از واژه باستانی آرتا و بیل از واژه باستانی ویلا گرفته شده است. .نام باستانی شهر اردبیل آرتاویل بوده است . که بعد از حمله اعراب به ایران در زمان عمر ابن خطاب به اردبیل تغییر نام پیدا کرده است .
شهر اردبیل در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا واقع بوده و در فلات اردبیل بین کوه های باغرو و سبلان واقع شده است . اردبیل دارای زمستان های سرد و تابستان های ملایم است . جمعیت اردبیل حدود 500 هزارنفر،زبان مادری آنها ترکی آذربایجانی و مذهب اکثر مردم اسلام است. جمعیت مسیحی شهر در 50 سال گذشته شهر را ترک نموده اند .
آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی ، جمعه مسجد اردبیل از بناهای تاریخی این شهر بشمار می رود . از جاذبه های طبیعی این شهر دریاچه زیبای شورابیل در داخل شهر و جنگل فندقلو و شهر توریستی سرعین در نزدیکی این شهر می باشد . که در 639 کیلومتری تهران و شرق کوه های اتشفشانی سبلان قرار گرفته است . دریاچه نیر در 48 کیلومتری غرب شهر اردبیل واقع گردیده . در کوه سبلان گونه های حیوانات وحشی دیده می شود از جمله شیروان دارهسی – موعد – هوشنگ میدانی – منطقه حفاظت شده نئور که محل حیوانات وحشی مثل خرس قهوه ای ، خرس خاکستری ، گرگ ، جغد ، خرگوش و عقاب است .
 

 

   ارومیه


ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی ایران و همچنین مرکز شهرستان ارومیه است . ارومیه در شمال غربی ایران و در منطقه ای کوهستانی در غرب دریاچه ارومیه واقع است ، فاصله این شهر تا تهران 907 کیلومتر می باشد در دوره رضاشاه پهلوی نام رضائیه بر آن گذاشتند که تا پایان حکومت پهلوی به این نام خوانده می شد ، پس از انقلاب ایران به نام پیشین تغییر نام داد . قدمت آن به 2000 سال پیش ازمیلاد می رسد این شهر دارای فرودگاه فعال بین المللی است .
ارومیه در جلگه گسترده و سرسبزی به درازای 70 کیلومتر و به پهنای 30 کیلومتر واقع شده که اطراف آن تا کیلومترها پوشیده از باغات انگور و سیب و کشتزار است . دریاچه ارومیه در شرق این شهر قرار دارد . این شهر به علت آب و هوای معتدل و داشتن مناظر زیبا یکی از شهرهای گردشگری ایران است . ساکنین شهر ارومیه را آذریها – کردها – آشوری ها و ارمنی ها تشکیل می دهند که اغلب در یک محله کنار هم زندگی می کنند . مردم این شهر اکثراً به زبان های ترکی - آذری - کردی صحبت می کنند .
نقاط دیدنی ارومیه عبارتند از:
مسجد جامع - مسجد سردار - بازار ارومیه - موزه ارومیه - گردشگاه سیر - دریاچه ارومیه - کلیسای ننه مریم - ساختمان شهرداری ارومیه .

 

   اهواز

اهواز مرکز استان خوزستان و هفتمین شهر بزرگ ایران از نظر جمعیت است . شهر اهواز از نظر جغرافیایی در 21 درجه و 20 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و 40 دقیقه طول شرقی قرار گرفته است و در بخش جلگه ای به ارتفاع 18 متر از سطح دریا واقع می باشد . مساحت شهر اهواز 20477 هکتار است .
این شهریکی از قدیمی ترین شهرهای ایران محسوب می شود . در دوره ساسانیان زمانیکه اهواز پایتخت آنها بود این شهر به هرمزشهر معروفیت داشت .
این شهر تابستان های گرم و مرطوب با دمای بالای C 48ْ و زمستان های معتدل دارد .
شهر اهواز بروی رودخانه کارون بنا شده است . فاصله این شهر تا تهران 874 کیلومتر است و یکی از شهر های نفت خیز خاورمیانه است .
جاهای دیدنی اهواز عبارتند از جاذبه های گردشگری سواحل و رودخانه کارون – پل معلق ( پل سفید ) – بقعه علی ابن مهزیار .

 

   تبریز


تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی با مساحتی حدود 1200 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 1460000 نفر را دارا است که از نظر جمعیت چهارمین (پس از تهران،مشهد و اصفهان) و از نظر وسعت سومین شهر ایران است. تبریز از دیرباز تاثیر زیادی در زمینه های مختلف از جمله سیاسی و اقتصادی داشته است. تبریز اولین پایتخت ایران در زمان صفویان و شهر ولیعهد نشین دودمان قاجار بود.
با کشفیات اخیر در محیط مسجد کبود قدمت تبریز تا 4500 سال برآورد میشود. در سده چهارم هجری یاقوت حموی تبریز را مشهورترین شهر آذربایجان میخوانند. زبان مردم تبریز همانند بیشتر شهرهای نواحی آذربایجان، ترکی آذربایجانی است. تبریز به شهر اولین ها معروف است. اولین چاپخانه، اولین خیابانی که در ایران دارای برق شد، اولین پستخانه، اولین خط انتقال پست و ...
سوغاتی ها: آجیل، ریس، نوقا، قورابیه، کفش، فرش دستباف، صنایع دستی، پنیر لیقوان و ...
ارتفاع شهر از سطح دریا 1366 متر میباشد و فاصله این شهر تا تهران 624 کیلومتر مربع است. این شهر در گوشه دشت رسوبی همواری با شیب متوسط بسوی دریاچه ارومیه گسترده شده است و شمال آن کوههای عون ابن علی ، پله چین بهلول و با باغی و در جنوب آن سلسله جبال سهند قرار دارد. شهر تبریز در مجموع منطقه خوش آب و هوا و سردسیری است و از لطافت ویژه ای برخوردار است.

بنای با شکوه مسجد کبود که یکی از شاهکارهای معماری مساجد ایران است. مسجد حجة الاسلام با 54 گنبد آجری آن بر روی چهل ستون سنگی کبود قائم است. مسجد اوچ گوزلی با معماری تحسین برانگیز داخلی امام زاده های متعدد، کلیسا، از جمله کلیسای مریم که بزرگترین و قدیمی ترین کلیسای تبریز است. عمارت ها و خانه های قدیمی از جمله ائل گلی، خانه مشروطیت و کاخ شهرداری، مدرسه ی تاریخی، بازارهای قدیمی، پلها و قبور قدیمی از جمله مقبرة الشعرا از مهمترین جاذبه های منطقه بشمار میروند.

 

   تهران


بزرگترین شهر و پایتخت ایران با جمعیت 11050000 نفر است و رویهمرفته همه ساختار اداری ایران در تهران متمرکز شده است. سطح شهر تهران به 22 منطقه شهرداری تقسیم شده است. نماد شهر تهران برج آزادای است و هم اکنون برج نمادین دیگری بنام برج میلاد در تهران در دست ساخت میباشد.
کلان شهر تهران در پای رشته کوه البرز قرار دارد. از نظر موقعیت جغرافیایی در پهنه ای بین دو وادی کوه و کویر و در دامنه های جنوبی البرز گسترده شده است. از سمت جنوب به کوههای ری و بی بی شهر بانو و دشت های هموار شهریار و ورامین و از شمال بواسطه کوهستان محصور گردیده است. شمس العماره، برج طغرل، کاخ گلستان، صاحب قرانیه، دروازه دولت، بازار تهران، بی بی شهر بانو و ... بخشی از دیدنیهای تهران هستند که بازدید از آنها برای عموم آزاد میباشد.
کوهستانهای شمالی تهران با بلندترین قله این کوهستان(توچال با 3933 متر) بر تمام فضای شهر مشرف است.
از نظر آب و هوایی تهران غیر از نواحی کوهستانی شمال که مرطوب و معتدل است، کلا گرم و خشک میباشد و حداکثر دمای ثبت شده آن 38/7 و حداقل 7/4- و متوسط سالیانه 18 درجه سانتیگراد بوده و ارتفاع این شهر از سطح دریا 1100 متر است.

تهران از پیشینه شهری چندان طولانی برخوردار نیست. این شهر مدتها یکی از روستاهای کوچک ری بوده و شهر تهران از دوره قاجار و پایتخت آن وسعت گرفته است.
آثار تاریخی و طبیعی شهر تهران: موزه ایران باستان، پارک ملی خیبر و سرخه حصار، موزه جواهرات، بازار تهران، کاخ بهارستان، درکه در شمیرانات که از زیباترین دره های ایران میباشد.

 

 

   شیراز


شیراز مرکز استان فارس در جنوب غربی ایران و پنجمین شهر ایران از نظر جمعیت است . این شهر در ارتفاع 1486 متری از سطح دریا در دامنه رشته کوه های زاگرس است . امروزه شیراز را قطب الکترونیک ایران می نامند . شیراز در فاصله 919 کیلومتری تهران واقع شده و آب و هوایی نسبتاً معتدل . فصولی منظم دارد. آرامگاه دو شاعر بزرگ حافظ و سعدی در این شهر قرار دارد. آرامگاه خواجو در کنار دروازه شهر جای گرفته است.
از مناطق دیدنی شهر شیراز باغ دلگشا ، باغ ارم ، نارنجستان قوام ، باغ عفیف آباد ، باغ زیبای جهان نما ، حافظیه ،سعدیه ، ارگ کریم خان ، آستانه شاهچراغ ،کوهپایه ، دروازه قرآن ، بازار وکیل ، آرامگاه سیبویه ، حمام وکیل ، آرامگاه خواجوی کرمانی ، بقعه هفت تنان ، موزه پارس و... می باشد.
نام شیراز در کتیبه های هخامنشی تخت جمشید خوانده شده است . اشیاء و ظروف تاریخی و مسکوکاتی که هم اکنون در موزه متروپولیتین نیویورک موجود است از عظمت شیراز در عهد سلوکی ها ، اشکانیان ، ساسانیان گواهی می دهد.
 

از آنجا که شیراز در سده های گذشته گذرگاه زوار به مشهد بوده است محل دفن چندین و چند امام زاده از جمله شاهچراغ و آستانه و دارای بقعه های زیادی می باشد. شهر شیراز از دوران باستان باغ های انگور زیادی را در خود جای داده است که امروزه بیشتر این باغ ها به شمال غربی این شهر منحصر شده اند نام این باغات که یکی از مواهب شهر شیراز است ، قصرالدشت می باشد که در قلب این شهر قرار داشته است و در تعدیل هوای این شهر نقش به سزایی دارد.
سوغات عمده شیراز ؛ آبلیمو و آبغوره ،همچنین بهار نارنج می باشد . در شیراز نوعی فالوده بنام فالوده شیرازی که از بهترین نوع فالوده ها است ، معروفیت دارد.
از صنایع دستی آنجا می توان به خاتم کاری - منبت کاری - قالی و قالیچه اشاره کرد . خاتم این شهر نیز معروف است .

 

   قزوین


کهن شهر قزوین که در دشت گسترده ای با ده هزار سال پیشینه سکونت و یکجا نشینی بنا شده ، آثار برجسته ای از هزاره های دور در خود جای داده است.
این شهر در روزگار صفویان جایگاه ویژه ای را با اعلام پایتختی امپراطوری شیعی، صفوی، بدست آورده است.
توسعه سریع منطقه و تحول چشمگیر در حوضه های معماری و شهر سازی با شکل گیری مکتبهای فقهی،هنری ، علمی ، ادبی ، برپایی جنبشهای فکری - مذهبی گوناگون و رویدادهای مهم و تأثیر گذار سیاسی ، قزوین عصر صفوی را کانون توجه وقایع نگاران - سیاحان و پژوهشگران فرهنگ و تاریخ ایران قرار داده است .
هم اکنون نیز قزوین که لقب باب الجنة یا دروازه بهشت را به خود اختصاص داده از مناطق مهم ایران است که در زمینه های تاریخی - طبیعی - اقتصادی فرهنگی صنعتی و گردشگری دارای اهمیت زیادی است .
قزوین از جمله مناطق زیبای با فرهنگ و متمدن ایران است ودر 130 کیلومتری شمال غرب تهران قرار دارد . ارتفاع این شهر از سطح دریا 1800 متر می باشد و شهری است با آب و هوای سرد و خشک و در دامنه جنوبی رشته کوههای البرز واقع است و با استان های مازندران ، گیلان ، همدان ، زنجان ، مرکزی و تهران همسایه است.

رودخانه های پر آب قله های زیبا و مشهور چشمه های آب گرم حیات وحش پوشش گیاهی غنی و دریاچه های
چشم نواز این منطقه در کنار آثار متعدد تاریخی - معماری فرهنگی باستانی و مردمان هنردوست و سخت کوش مجموعه کم نظیری را در این خطه از کشور ایران بوجود آورده است.
نقاط دیدنی شهرستان قزوین عبارتند از :
بارگاه مطهر امام زاده حسین ، بقعه پیغمبریه ، موزه آقا بابا ، دروازه قدیم تهران ، عمارت چهل ستون ، آرامگاه حمد الله موستوفی ، مسجد جامع عتیق ، مجموعه تاریخی بازار قزوین ، مسجد النبی ، عمارت کلاه فرنگی.

 

   کرمان


این شهرستان مرکز استان کرمان می باشد و در طول جغرافیایی 57/05 و عرض 30/17 درجه می باشد و در ارتفاع 1755 متری از دریا قرار دارد بنای این شهر به اردشیر بابکاه در قرن سوم میلادی نسبت داده شده . آب و هوای شهر کرمان نسبتاً معتدل و معدل بارش سالیانه آن 135 میلیمتر است اختلاف دما در شب و روز و همچنین در فصول مختلف در این شهرستان زیاد است و متوسط درجه حرارت سالانه 15/5 می باشد . فاصله این شهر که در مسیر راه تهران به زاهدان قرار گرفته تا تهران 1038 کیلومتر است جلگه های حاصلخیز و وسیع باعث رونق کشاورزی گردیده است استخراج معادن مس سرچشمه در اطراف کرمان توسعه و احداث کارخانجات صنعتی ، ساخت و مونتاژ اتومبیل ، تأسیس دانشگاه و وجود مراکز اداری و سیاسی استان موجب مهاجرت افراد بسیاری از نقاط دیگر به این شهر شده است کرمان از زمانهای دور از نظر صنایع دستی بخصوص بافت قالی ، پته ، ترمه و شال و سایر محصولات روتختی ، پرده ، رومیزی ، رولحافی ، سوزنی و بقچه شهرت داشته و استفاده از رنگهای گیاهی به مرغوبیت قالی کرمان معروفیت بخشیده است صادرات فرش و محصولات متنوع صنعتی کرمان به رونق اقتصادی این استان کمک شایانی نموده است خراطی ، گیوه دوزی از جمله صنایع دستی دیگر کرمان و ساخت کارد و چاقو و آباژور نیز از دیگر صنایع فلزی آن به حساب می آید .

مناطق دیدنی شهرستان کرمان عبارتند از :
مسجد جامع ، موزه صنعتی ، گنبد جبلیه ، مجوعه تاریخی گنجعلی خان ، مشتاقیه ( سه گنبد ) ، بازار کرمان ، یخدان مؤیدی ، مدرسه ابراهیم خان ، حمام و بازار ابراهیم خان ، کتابخانه ملی ، باغ موزه فرش.

 

   کرمانشاه

به سبب موقعیت خاص اقلیمی و بارندگی به موقع و کافی از مناطق شمال غربی تا جنوب شرقی استان کرمانشاه یعنی از ارتفاعات اورامانات تا منطقه زردلان و هلیلان دره های پوشیده از جنگل و مراتع پربرکتی وجود دارد. این دره ها چون دارای آب و هوای معتدل با مناظر زیبای طبیغی است برای اطراق و تفریح و وجود ایلات در حال کوچ بهترین نقاط تفریحی ایران است و همیشه یکی از شکارگاه های تراز اول ایران محسوب می شده است . جنگلهای این استان عموماً از جامعه بلوط بومی ایران تشکیل یافته .
شهرستان کرمانشاه با وسعت تقریبی 8547 کیلومتر مربع به عنوان شهرستان مرکز استان دارای اهمیت استراتژیک می باشد به صورتی که بعد از مسافت از این شهر تا مرز خسروی ( کشور عراق ) تا مرکز استان کردستان ، تا مرکز استان همدان و تا مرکز استان لرستان ( از طریق شهرستان هرسین و نورآباد ) با اندکی تفاوت به یک اندازه است .
این شهر به لحاظ تاریخی از دوران باستان به عنوان دروازه ورودی آسیا به جلگه بین النهرین معروف بوده است . دلیل این ادعا همانطور که در متون تاریخی نیز آمده است ، وجود بزرگترین راه ارتباطی میان فلات ایران ، چین و هندوستان با ساکنان بین النهرین است که به این راه اصطلاحاً شاهی نیز گفته می شود .
این سرزمین بواسطه همجواری با تمدنهای اقوام ایلامی و کاسی ها از یک سو و تمدن مردم بین النهرین از سوی دیگر موقیتی تقریباً منحصر بفرد داشته است.
کرمانشاه یکی از کلان شهرهای ایران ( تهران ، شیراز ، مشهد ، اصفهان ، تبریز ، اهواز ) است . مردم این شهر به زبان و گویش های گوناگون ، زبان کردی تکلم می کنند.
روغن کرمانشاهی ، نان برنجی ، کاک ، نان خرمایی ، گلیم ، جاجیم ، تنبور و چرم سوغات های کرمانشاه می باشند .
سه رودخانه ی قره سو ( خوره سو ) آبشوران . چم بشیر در کرمانشاه جریان دارند .
آثار تاریخی این شهر تاق بستان ، غار دو اشکفت ، پل کهنه ، قلعه کهنه ، مجموعه بیستون ، بازار کرمانشاه و چندین خانه و مدرسه مربوط به دوره های پیشین می باشند .
نام کرمانشاه از دوره ساسانیان به این شهر گذارده شده است . پیشتر، این گوشه ایران را کره مبین می خواندند. ناگفته نماند که در یک مکتوب، نام کرمانشاه را نخست لقب بهرام کرمانشاه نوشته اند از این جهت که پیش از شاهی فروانروای کرمان بوده است . پس از پادشاهی او به افتخارش نام این شهر را کرمانشاه گذاشت . در کتب قدیم که به زبان کردی است شهر کرمانشاه را ( مای ) گفته اند .

 

   مشهد

مشهد از شهرهای شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان است. این شهر با 5/2 میلیون نفر جمعیت دومین شهر پر جمعیت ایران است . وجود آرامگاه امام رضا (ع) هشتمین امام مذهب شیعه در این شهر، سالانه بیش از 10 میلیون زائر را به این شهر می کشاند .
شهر مشهد مرکز استان خراسان با مساحت تقریبی 200 کیلومتر مربع در شمال شرقی ایران و در حوضه آبریز کشف رود ، بین رشته کوههای بینالود و هزار مسجد واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 980 متر و فاصله آن از تهران 925 کیلومتر است . گرچه تاریخ شکل گیری با عنوان مشهد به آغاز سده سوم هجری ، یعنی همزمان با کشته شدن و خاکسپاری امام رضا (ع) در آنجا برمی گردد اما منطقه توس که مشهد کنونی در آن واقع است تاریخی دیرینه دارد .
صنایع دستی معروف این شهر عبارتند از: قلاب دوزی ، برگبافی ، سنگ تراشی ، طلا کاری ، ملیله دوزی ، قالیبافی ، گلیم بافی.
مهم ترین اماکن دیدنی مشهد عبارتند از: حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) و مجموعه ی آستان قدس رضوی ، مسجد گوهرشاد ، مدرسه ی پریزاد ، مدرسه ی دودر ، بقعه ی خواجه ربیع ، بقعه ی گنبد سبز، آرامگاه نادر شاه افشار ، مصلای مشهد و پارک وکیل آباد . سنگ فیروزه ، زعفران ، ادویه و مهر و تسبیح از سوغاتی های مشهد می باشد.

 

   همدان

همدان مرکز استان همدان در غرب ایران و در سیصد کیلومتری استان تهران قرار دارد. شهر همدان در دامنه شرقی کوه الوند واقع شده که یکی از پنج شهر تاریخی- فرهنگی ایران شناخته شده است.
از ویژگیهای این شهر نقشه آن میباشد که توسط مهندسان آلمانی طراحی شده است. این شهر دارای یک میدان مرکزی وسیع بوده که 6 خیابان وسیع با زاویه شصت درجه دارد. این 6 خیابان شعاع های یک دایره وسیع بشمار میروند که در فواصل مساوی از آنها، بلوارها بصورت رینگهای اول و دوم آنها را منقطع کرده که در نوع خود کم نظیر است و در ابتدای هر خیابان اصلی دو گنبد نقره ای رنگ به تعداد 12 گنبد بنام هر امام تعبیه شده که از دیرباز نشانگر مذهبی و شیعه بودن این شهر میباشد.
همدان اولین پایتخت نخستین تشکیلات حکومتی در ایران بوده که در آن دوره، هگمتانه نامیده میشده است. شهرستان همدان با وسعتی حدود 4118 کیلومتر مربع از خط الراس رشته کوه الوند تا مرزهای شرقی استان کشیده شده و شرقی ترین نقطه این شهرستان 49 درجه و 20 دقیقه و غربی ترین آن 48 درجه و 20 دقیقه از نصف النهار گرینویچ فاصله دارد.
مقبره ابن سینا، دانشمند معروف ایرانی در این شهر و در میدانی بهمین نام قرار دارد. این شهر زمستانهای بسیار سرد و تابستان معتدل دارد. همدان جایگاه بزرگان و عارفانی چون بدیع الزمان، ابوالوفاحافظ، عین القضات همدانی و شاعرانی چون میرزاده عشقی، غبار عراقی، مفتون همدانی، غمام، صابر و باباطاهر بوده است.
سوغات همدان: سفال و سرامیک، چرم و کالای چرمی، فرش، گلیم و جاجیم، انگشت پیچ، سیر، سرشیره، قیسی و شیره انگور می باشد.

 

   یزد

شهریزد در بردارنده مجموعه بسیار با ارزش از میراث فرهنگی ایران زمین ، در سده های گوناگون تاریخی می باشد . عناصر مادی و معنوی فرهنگی موجود در شهریزد ، به گونه ای است که بررسی تاریخی را از روزگار پیشدادیان تا کنون کاملاً فراهم کرده است . صدها مسجد ، آب انبار، بازار، کاروان سرا ، ساباط ، قلعه ، کاخ ، آرامگاه ، خانه ، سرداب ، خانقاه ، حسینیه ، کاریز و دها مکان مقدس تاریخی نزد زرتشتیان در گوشه و کنار این شهر، مجموعه ای کامل را بوجود آورده است .
شهرستان یزد ، با قرار گرفتن در بخش مرکزی فلات ایران در برگیرنده نامناسب ترین عوامل طبیعی چیره بر فلات مرکزی ایران نیز است . یزد از دیرباز منطقه ای صنعتی بوده و اکنون نیز کارخانه های تولیدی بزرگ و کوچکی دارد . این منطقه از جاذبه های پرشمار طبیعی ، تاریخی ، معماری ، فرهنگی و اجتماعی برخوردار بوده و یکی از مهم ترین مناطق جهانگردی ایران بشمار می آید .
شهرستان یزد از مکان های تاریخی و دیدنی بسیاری برخوردار است که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از: مسجد جامع کبیر، بقعه ی سید رکن الدین ، بقعه ی دوازده امام ، دخمه ی زرتشتیان ، باغ دولت آباد ، بانک شاهنشاهی ، خانه تقدیری ، خانه مودت ، مسجد ریگ ، بادگیرها ، گنبد عالی ابرکوه ، پرسبز، مجموعه خیرآباد ، مسجد بیرون ابرکوه ، چهار سوق و بازارشاهی ، مدرسه ی علمیه امام خمینی ، رباط خرگوشی ، تکیه ی امیر چقماق و مسجد جمعه ی نو و... می باشد .
مشخص ترین وجه شهر معماری خاص کویرآن است ، بادگیرها ، مناره ها و گنبد ها مشخص ترین جنبه های ظاهری معماری شهر است در این معماری از بادگیرها برای گرفتن جریان باد خنک و خنک کردن فضای ساختمان بکار می رفته است .
یزد در 677 کیلومتری تهران قرار دارد و به شهر دوچرخه ها ،شهر شیرینی و شهر بادگیرها شهرت دارد. شیرینیهای معروف یزد عبارتند از: قطاب ، پشمک ، باقلوا و کیک یزدی.
 

رضا پیوسته بازدید : 74 سه شنبه 25 بهمن 1390 نظرات (0)
ساخت پياده‌راه‌ها در گوشه و كنار جهان

جایی که ماشین از انسان می‌گریزد

جایی که ماشین از انسان می‌گریزد
شهر > زیباسازی  - شهره مهرنامی:
ساخت پیاده‌راه‌ها در بسیاری از شهرهای جهان و چند شهر کشورمان به چشم می‌خورد اما از آن مهم‌تر، اولویت دادن به رهگذران پیاده نسبت به سواره هاست در گذرگاه‌های شهری بسیاری از شهرهای اروپایی.

برای مثال، در شهر یورک انگلیس، به‌رغم فضای باز مجاور چهارراه‌ها، سازماندهی حرکت اتومبیل با یک خط در هر جهت انجام شده و قوس‌های ملایم ، حرکت اتومبیل‌ها را کنترل می‌کنند تا فضای بیشتری به عابرین پیاده اختصاص پیدا کند.

در شهر یورک انگلیس، بیش از هر چیز به ارزش حضور پیاده در معابر شهری اهمیت می‌دهد و در بسیاری از معابر (طراحی شده برای پیاده و سواره) در ساعاتی از روز کل مسیر حرکت در اختیار پیاده قرار می‌گیرد. البته در بخش قدیمی شهر حتی در مواردی که مسیر اختصاصی عبور اتومبیل وجود دارد مردم به راحتی و بدون ترس در مسیر حرکت اتومبیل نیز تردد می‌‌کنند. در برخی از خیابان‌های باریک که فقط امکان عبور یک خودرو وجود دارد شهرداری به خاطر حفظ این خیابان قدیمی، از خیر پهن کردن خیابان و باز کردن آن برای خودروها گذشته است.

یکی دیگر از نمونه‌های توجه بیشتر به تردد پیاده‌ها در شهرهای اروپایی را می‌توان در برمن آلمان دید. در این شهر، ایجاد منطقه‌ عاری از اتومبیل و ایمنی حرکت عابران پیاده موجب شده تا آنان از این مسیر‌ها استقبال کرده و موجبات رونق اقتصادی واحدهای کوچک خرده‌فروشی که عامل ارتباطی قوی بین مردم و گردشگران هستند را فراهم کند. کارشناسان معتقدند مناطقی که ورود خودرو به آنها ممنوع یا محدود شده، موجب آرامش مردم و حضور بیشتر آنان، توقف طولانی‌مدت در واحدهای پذیرایی و تعامل و آشنایی با یکدیگر در مراکز و فضاهای شهری می‌شود. البته در طراحی این پیاده‌راه‌ها به‌خوبی از ابزار فضای سبز استفاده شده است و با وجود سرسبزی شهر برمن، در این معابر از هر امکان کوچکی برای سبز کردن مسیر استفاده شده است.

در شهرها به‌ویژه در معابری که اتومبیل حضور دارد اعم از اینکه در حال توقف یا در حرکت باشد، شرایطی به‌وجود می‌آید که عابرین پیاده از حضور فضای سبز و گل و گیاه استفاده لازم را نبرده و از زیبایی‌ها و از سبزی آن بهره نمی‌برند. برعکس در معابر ویژه پیاده امکان نزدیکی و بهره‌مندی ازاین عناصر زیبا و آرامش‌بخش به‌مراتب بیشتر است. حتی در شهرهای غیراروپایی و در پیاده‌راهی در شهر دمشق، هنگامی که جای وسیعی برای ایجاد فضای سبز نباشد، با استفاده از باغچه‌های بسیار کوچک یا حتی بشکه‌های پر شده از خاک امکان ایجاد یک پوشش سبز بر فراز فضاها و معابر شهری را به‌وجود آورده‌اند که بسیار جالب توجه و آرامش‌بخش است.

در بسیاری از شهرهای اروپایی هم دیده شده که با وجود توانایی‌ اقلیم شهر و هزینه کمتر ایجاد فضای سبز نسبت به کشورهای با اقلیم گرم و خشک، برای حفظ یک درخت در گذرگاه‌ها به‌ویژه در پیاده‌راه‌ها، تلاش می‌شود.

علاوه بر فضای سبز، تزئینات شهری مانند آبنما و تندیس‌ها نیز در زیباسازی، آرام‌بخشی و انسان محور کردن خیابان‌ها و پیاده‌راه‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. این موضوع در بسیاری از پیاده‌راه‌های شهرهای اروپایی به چشم می‌خورد.مثلا با وجود اینکه در کشورهای اروپایی آب و هوا سرد و بارندگی زیاد است، می‌بینیم که آبنما، آبشار و به‌طور کلی آب در معابر پیاده نه‌تنها موجب ایجاد فضایی فرح‌بخش می‌شود بلکه نشاط کودکان و در نتیجه والدین آنها را نیز دو چندان می‌کند ودر شهری مثل آمستردام، وجود آبشار در معابر پیاده، مورد توجه کودکان و گردشگران قرار می‌گیرد.

یکی دیگر از عناصر مؤثر در هویت‌بخشی معابر پیاده مجسمه است. بدیهی است که مقیاس و نوع مجسمه اگر در تناسب با عملکرد و اندازه فضا باشد تاثیر بیشتری خواهد داشت.

رویدادهای خاطره‌انگیز

رویدادهای اجتماعی و فعالیت‌های جمعی، یکی از ویژگی‌های جدانشدنی از پیاده‌راه‌ها هستند. وجود رویدادها و حادثه‌های متناسب با شرایط، سنن و تقویم‌ها، می‌تواند به جاذبه بیشتر معابر پیاده منجر شود.

هنگامی که در یکی از خیابان‌های آمستردام قدم می‌زنید، گاه کالسکه‌ای بزرگ از کنارتان عبور می‌کند و از بزرگسالان دعوت می‌کنند که لحظاتی همچون نوزاد در آن بیارامند و مشکلات و شرایط سخت اجتماعی واقتصادی خود را فراموش کنند. این دعوت و نوع برخورد برای بسیاری از مردم خاطره‌انگیز و به‌یادماندنی است. در شهرهای مختلف ایران در گذشته‌هایی نه‌چندان دور انواع متنوعی از رویدادها از‌جمله ورزشی، تفریحی، مذهبی و... در بازارها و میادین در انظار مردم رخ می‌داد.در پیاده‌راه‌های بسیاری از شهرها نیز اجراها ی هنری پای ثابت این مکان‌هاست. در شهری دانشگاهی مانند شفیلد انگلستان، در محدوده پیاده، هنرمندان و دانش‌آموختگان موسیقی از ملل مختلف، برای مردم برنامه اجرا می‌کنند.یکی از فعالیت‌های باارزش محدوده معابر پیاده، ایجاد زمینه هم کاری و فعالیت‌های اجتماعی خیرخواهانه است. مثلا آرایشگران شهر نورنبرگ به‌طور جمعی در میدان شهر مردم را آرایش می‌کنند و حق‌الزحمه را به حسابی که برای مبارزه با ایدز افتتاح شده واریز می‌کنند.

در فرانکفورت نیز علاوه بر فعالیت‌های جاذب مانند معرکه‌گیری و شعبده‌بازی در فضاهای پیاده، برنامه‌های هنری نیز به اجرا در‌می‌آید. حضور هنرمندان، ‌نوازندگان و خوانندگان از سراسر کشور و یا سایر کشورها و... می‌تواند بخشی از فعالیت‌های قابل انجام در معابر پیاده باشد. در بسیاری از شهرها نیز مانند آمستردام، برای ایجاد جاذبه و فضای فرح‌بخش، ارکسترهای شهرداری‌ها و یا مدارس در معابر پیاده برای مردم می‌نوازند.

بدین‌ترتیب پیاده‌راه‌ها و فضاهایی که امکان عبور پیاده‌ها در آنها بیشتر از امکان عبورخودروهاست، علاوه بر ایجاد موقعیت‌های خاطره‌انگیز و تعلق خاطر نسبت به شهر، در جذب گردشگر و راحتی تردد آنان در شهر بسیار مؤثر است. شهرهای توریستی مانند پاریس، رم، ونیز، بارسلون، آمستردام، استانبول و... بیشترین فضاهای پیاده و پیاده‌راه‌ها را به‌خود اختصاص داده‌اند. مهم‌ترین خیابان توریستی استانبول روی خودروها بسته است و تنها تراموای قدیمی آن، رهگذران را جابه‌جا می‌کند، در پاریس نیز بهترین و زیباترین مناطق شهر، به تردد عابران اختصاص داده شده، این روال در بیشتر شهرهای گردشگر‌پذیر جریان دارد.

شاید بتوان گفت یکی از دلایلی که شهرهای ما در جذب گردشگر مانند بسیاری از شهرهای اروپایی موفق نیستند کمبود همین فضاهای پیاده و برنامه‌های خاطره‌انگیز اجتماعی در این فضاها باشد. البته ناگفته نماند که ایجاد پیاده‌راه در برخی از شهرهای کشور به‌طور پراکنده دنبال شده و منجر به ساخت چند نمونه از آن در شهرها شده است؛ خیابان جنت در مشهد، خیابان صف (باغ‌سپهسالار) در تهران و ولی عصر در تبریز از‌جمله خیابان‌هایی است که پیاده‌راه شده‌اند، ضمن اینکه خیابان جلفای اصفهان نیز تنها خیابانی است که فضای عبور پیاده در آن بیش از فضای عبور خودروهاست.

نکته جالب توجه درباره پهنه‌ها و خیابان‌های ممنوع برای خودروها، وسایل جایگزین برای جابه‌جایی است. در بسیاری از شهرهای جهان، با ممنوعیت رفت‌وآمد خودروها در برخی خیابان‌های خاص، وسایل نقلیه پاک، بی‌سر و صدا و ایمن‌تر جایگزین خودروها می‌شوند. رایج‌ترین وسایل از این دست، دوچرخه و ترامواست. دوچرخه وسیله‌ای است که در تمام نقاط پیاده‌راه‌ها، اعم از خیابان‌های پهن و کوچه‌های باریک، امکان تردد دارد و علاوه بر جابه‌جایی شهروندان، موجب آرامش‌بخشی فضای شهری و چشم نوازی آن می‌شود. تراموا نیز در برخی شهرها، که زیر‌ساخت آن پیش‌تر آماده شده، رایج است. این وسیله حتی در خیابان‌های «خودرو ممنوع» برخی شهرها تبدیل به جزئی از جاذبه‌های خیابانگردی شهرها شده است.

یکی از وسایل نقلیه ای که به تازگی در پهنه‌های خودرو ممنوع رایج شده، خودروهای کوچک برقی است. البته برای استفاده از این وسیله، طراحی ظاهر و تناسب آن با خیابان‌های مورد استفاده بسیار اهمیت دارد.

رضا پیوسته بازدید : 82 سه شنبه 25 بهمن 1390 نظرات (0)

معرفی شهرهای بزرگ جهان

"برزیلا" پایتخت کشور برزیل با جمعیتی برابر با 2.333.108 نفر است.[۱]. این شهر در ناحیهِ فدرال برزیل واقع است و بلدیل برنامه‌ریزی شهری ، معماری خیره کننده‌اش و رشد جمعیت سریعش مشهور است .در انگلیسی، تفکیک‌کننده در i اغلب حذف می‌شود و نام آن بصورت Brasilia' نوشته می‌شود.

·          

 مكان

Government buildings in downtown Brasília

برزیلا در یک ناحیهِ فدرال توسطJuscelino Kubitschek در داخل ‌ایالت گویاس ایجاد شد. در شرق ناحیه رودخانهِ پرتو و در غرب آن رودخانهِ دسکوبرتو قرار دارد. برزیلا در پلانالتو بر روی فلاتی با ارتفاع 1000 متر واقع است. فاصلهِ برزیلا از گویانیا 207 کیلومتر، از سالولدور 1.531 کیلومتر، از ریو دی یانیرو 930، از بلو هریزانت 716 و از سائو پائولو بیش از 1.015 کیلومتر است.

آب و هوا

برزیلا زمستان‌های خشک و تابستان‌های مرطوب دارد. در دورهِ خشک، رطوبت نسبی هوا در گرم‌ترین ساعات روز به سطح بحرانی می‌رسد. حداقل میانگین دما در برزیلا 28 درجهِ سانتیگراد (82درجهِ فارنهایت) است. طی فصل خشک، دما کاهش می‌یابد و می‌تواند در ماه جولای به سطح 13 درجهِ سانتیگراد (55درجهِ فارنهایت) برسد. حداکثر میانگین دما 25 درجهِ سانتیگراد (77درجهِ فارنهایت) است

میانگین دما 20.5 درجهِ سانتیگراد (69درجهِ فارنهایت) است. سپتامبر گرم‌ترین ماه است که میانگین بالاترین دما در این ماه 28 درجهِ سانتیگراد (82درجهِ فارنهایت) و میانگین پایین‌ترین دما 16سانتیگراد (61درجهِ فارنهایت) است. جولای خنک‌‌ترین ماه است که میانگین بالاترین دما در این ماه 25 درجهِ سانتیگراد (75درجهِ فارنهایت) و میانگین پایین‌ترین دما 13سانتیگراد (55درجهِ فارنهایت) است. اختلاف ماهانهِ میانگین بالاترین دما حدود 3 درجهِ سانتیگراد (35درجهِ فارنهایت) و اختلاف ماهانهِ میانگین پایین‌ترین دما 5 درجهِ سانتیگراد (39درجهِ فارنهایت) است.

کمترین دمای ثبت شده برابر 5/0 درجهِ سانتیگراد (33درجهِ فارنهایت) و بیشترین معادل 1/34 درجهِ سانتیگراد (93درجهِ فارنهایت) است.

دولت

ناحیهِ فدرال دارای دولت خودمختار ونیروهای قانونگذار است، اما شاخهِ قضایی توسط اتحادیه تایید می‌شود. حاکم بخش مستقیما برای یک دورهِ 4 ساله انتخاب می ‌شود. قوانین محلی توسط یک انجمن قانونگذاری تصویب و صادر می‌شوند که آنها نیز توسط مردم محلی انتخاب می‌شوند. این ناحیه از بسیاری لحاظ‌ها مشابه یک ایالت فدرال است. این ناحیه هم در کنگرهِ نمایندگان (Câmara Federal)و هم در مجلس سنای ملی نماینده دارد.

علاوه بر این، برزیلا مقر دولت فدرال کشور است.(محل کار رئیس‌جمهوری) و وزارتخانه‌ها که در امتداد محور تاریخی قرار دارند مقر شاخهِ اجرایی هستند.سران قضایی و مقننه نیز در همین محل قرار دارند.

یک شهر طرح ریزی شده===== پیشینه

The National Congress in Brasília.

رئیس‌جمهورJuscelino Kubitschek فرمان ساخت برزیلا را داد و در واقع یکی از مفاد قانون اساسی کشور را که در مورد این بود که مرکز کشور باید به مکان دیگری غیر از ریو دی یانیرو منتقل شود را به اجرا درآورد. طراح شهری اصلی برزیلا Lúcio Costa بود. اسکار نیمیر معمار اصلی اغلب ساختمان‌های دولتی و روبرتو برل مارکس طراح مناظر طبیعی برزیلا بود. طراحی این شهر بر پایهِ نظریات لی کوربسیر استوار بود. برزیلا طی 41 ماه ساخته شد و ساخت آن از سال 1956 تا 21آوریل سال 1960 یعنی زمان افتتاح رسمی آن بطول انجامید.

از سال 1763 تا 1960 شهر ریو دی یانیرو پایتخت برزیل بود، و منابع غالبا در ناحیهِ جنوبی کشور متمرکز بودند. برزیلا از لحاظ موقعیت جغرافیایی در مرکز کشور قرار دارد که در واقع پایتختی است که از لحاظ جغرافیایی خنثی است. نظریهِ ایجاد پایتخت برزیل در داخل مربوط به قانون اساسی در 1891 می‌شود که در آن دقیقا عنوان شده بود که بخش فدرال باید کجا باشد، اما خود محل تا سال 1922 تعریف نشده بود. موقعیت برزیلا باعث توسعهِ ناحیهِ مرکزی برزیل شده و تمامیت بهتری در قلمروی برزیل ایجاد می‌کند.

طبق یک افسانه، کشیش ایتالیایی گیوانی ملچیر بویکو دارای رویایی در مورد آینده بود که مربوط به شهری در آینده می‌شد که مشابه موقعیت برزیلا است. امروزه، در برزیلا اشارات بسیاری به این عالم که فرمان سیلسیان را بنیاد نهاد وجود دارد. این نام به یکی از کلیساهای اصلی نیز داده شده است.

 

طراحی

طرح لوسیا کوستا برای شهر طرحی مبسوط و جامع بود. در این طرح پیش‌بینی شده که کدام مناطق باید مسکونی بوده و کدام مناطق نیز باید تجاری باشد. در این طرح محدوده قرار گرفتن واحدهای صنعتی، محل احداث ساختمان‌های خاص، ارتفاع ساختمان‌ها و موارد دیگری نیز پیش‌بینی شده است.

مبنای طراحی شهر یک صلیب ساده بوده است. به گفته خود کوستا: این طرح "از ژست فردی که محل مالکیت خود را امضا می‌کند اقتباس شده است: دو تبر که با هم زاویه قائمه می‌سازند، نشان خود صلیب" [1] اما، این صلیب باید با مکان‌نگاری محلی انطباق داشته باشد، همانند اینکه در این طرح نقشه‌هایی برای احداث دریاچه مصنوعی مشهود بود، و شهر نیز به شکل یک هواپیمای دارای بال‌های ثابت در آمد.

دماغه هواپیما وزارت‌خانه‌ها، ساختمان‌های دولتی، سنا، مجلس نمایندگان و کلیسای جامع پیشرو که توسط اسکار نیمیر طراحی شده است را در خود جای داده است. برج بلند تلویزیونی برازیلیا نیز که دارای چشم‌انداز زیبایی از شهر و دریاچه آن است در این بخش احداث شده است.

بالهای هواپیما بالهای شمال و جنوب نام گرفته است: هر یک از این بالها تقریبا هفت کیلومتر طول دارد. خیابان بین دریاچه و بالها با توجه به شمالی یا جنوبی بودن بالها L4 جنوب یا L4 شمال نام گرفته‌اند.

National Senate

خیابان مرتفع، دارای سرعت بالا، که ایکسو رودوویاریو نام دارد، با عبور از زیر یک ایستگاه اتوبوس دو بال را به هم متصل می‌کند، در این بخش بانک و هتل قرار گرفته‌اند. نشانی‌های حوزه 100 و 300 در سمت غربی ایکسو، و نشانی‌های حوزه‌های 200 و 400 در سمت شرقی واقع شده‌اند. در این خیابان‌ها محلات مسکونی متشکل از بلوک‌های آپارتمانی با نام سوپر کوادرای جنوبی یا سوپر کوادرای شمالی احداث شده است. این بلوک‌ها از ساختمان‌های سه تا شصت طبقه تشکیل شده است. هر کدام از دو بلوک دارای یازده ساختمان است که هر ساختمان توسط حروف الفبای خاص خود مشخص شده و در فاصله بین دو بلوک مدارس و کلیساها واقع شده است. خیابان‌های تجاری بلوک‌های سوپر کوادرا را از یکدیگر جدا می‌کند.

در مجاورت فرودگاه بین‌المللی رئیس جمهور جوسلینو کوبیتچک (فرودگاه برازیلیا) باغ‌وحشی قرار دارد که دارای جانوران بومی سرادو است. سفارت‌خانه‌ها، باشگاه‌های تفریحی و خانه‌های مجلل دریاچه را در خود محصور کرده است، و یک پارک بزرگ که 'پارک دا سیداد' (پارک شهر) نام دارد، فضایی را که بسیار برای دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی و تماس با طبیعت مورد نیاز است فراهم می‌کند.

یکی از انتقادات اصلی که در مورد شهر برازیلیا به عمل می‌آید این است که این شهر بر اساس مقیاس پیاده‌روها طراحی نشده است. با ظهور عصر خودرو، یعنی زمانی که شهر در حال ساخت بود، به پیاده‌روها توجه چندانی نشد. در طرح اصلی هیچگونه چراغ راهنمایی پیش‌بینی نشده بود و تمام خودروها برای آنکه با ترافیک مواجه نشوند از روی پلها و از داخل تونلها عبور می‌کردند. امروزه، 200,000 نفر در طرح آزمایشی ساکنند، و با کهنه شدن سریع این طرح، شهر راه‌حل آموزشی جدیدی یافت: هزاران محل خط کشی عابر پیاده در خیابان‌ها ایجاد شد، و از این طریق راه عابران پیاده کوتاه‌تر شد. برای برطرف کردن این مشکلات متروی برازیلیا اخیرا احداث شده است، اما هنوز ایستگاه‌های متعدد زیادی به صورت ناتمام باقی مانده است. خط بال شرقی تکمیل شد، این خط تا شهر اقماری تاگوواتینگا ادامه می‌یابد. درحالیکه حمل و نقل عمومی تقریبا فراوان است، خودرو همچنان یکی از محبوبترین ابزار حمل و نقل در برازیلیاست.

یکی دیگر از انتقاداتی که به شهر برازیلیا وارد است جابجایی ساکنان فقیر به شهرهای اقماری بسیار دور همچون سانتا ماریا دو سواکوی، سائو سباستیائو، گاما، سیلاندیا و سوبرادینهو است. اتوبوس‌ها و سیستم انتقال سریع زمینی این شهرها را به مرکز متصل می‌کند. ساکنان این شهرک‌های اقماری به دلیل سیاست سکونتی که فرماندار خوواکیم روریز اتخاذ کرده است، در شرایطی پایین‌تر از شرایط ساکنان طرح آزمایشی زندگی می‌کنند. در طرح آزمایشی مردم از دیگر نقاط کشور در ازای املاکی اندک به پایتخت کشانده شدند و مرزهای ناحیه فدرال را پر کردند. زمانی که از برازیلیا حرف می‌زنیم، معمولا این شهرک‌های اقماری کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند، گرچه جمعیت آنها بسیار بیشتر از جمعیت طرح آزمایشی است. با این وجود برازیلیا همچنان دارای بالاترین شاخص توسعه انسانی در برزیل است.

به موجب طرح اولیه -- که برازیلیا باید از آن متابعت کند – این شهر همواره تحت ساخت و ساز قرار دارد.

یونسکو برازیلیا را مرکز میراث جهانی نامیده است. صخره‌های مرتفع در این شهر یافت، و متاسفانه، تخریب شده است.

زندگی شبانه

گفته می‌شود برازیلیا در شب شهری مرده است، چرا که در شب به خصوص جوانان کار چندانی برای انجام دادن یا مناطق خاصی برای رفتن در اختیار ندارند. گرچه این نکته در اوایل زمان احداث این شهر صحت داشت (برخی بر این باورند که همین مساله منجر به شکل‌گیری باندهایی همچون لجیائو اربانا و کپیتال اینیشیال شده است)، امروزه زندگی شبانه پررونقی در شهر پا گرفته است.

در اصل در بخش‌هایی از شهر که قرار بود مشروب‌فروشی‌ها و میکده‌ها احداث شود، بخش تفریحی شمال و بخش تفریحی جنوب احداث شدند. امروزه خیابان‌های تجاری بین سوپر کوادراها دست‌کم دارای یک میکده یا رستوران است، در حالی که تنها معدودی از آنها دارای این نوع ساختار تجاری هستند. تنها در بخش طرح آزمایشی بیش از 300 میکده و رستوران است و اخیرا تعدادی کلوپ‌های شبانه نیز در این منطقه افتتاح شده است.

رضا پیوسته بازدید : 67 شنبه 22 بهمن 1390 نظرات (0)



مکاتب شهرسازی
مکتب اصلاح گرایی
مکتب اصلاح گرایی با تاکید بر جنبه های فن شناختی ، معتقد به یافتن راحلهایی برای رفع مشکلات شهری در چهارچوب جوامع صنعتی است.در این مکتب عقیده بر ان است که بهسازی و ساماندهی محیط شهری باید از درون همین جوامع صورت پذیرد ؛ بنابراین بر اصلاح تنگناها و عوارض نظام اجتماعی موجود ، بدون نفی کلیت ان تاکید میکند.
اصلاح گرایان ، زمین را ثروت شهر و حومه می دانند که باید برای زراعت و اشتغالات زراعی از ان استفاده می شود.ویلام موریس و جان راسکین از بزرگان این مکتب هستند
مکتب شیکاگو
مکتب شیکاگو بین سالهای 1883 و 1893 رشد کرد.
پیروان ان  بی نظمی جامه صنعتی در اروپا را ناشی از کم بودن زمین در شهر می دانند ؛ بدین ترتیب الگوی روستا-شهررا اروپا  برای حل مشکلات شهری ارائه می دهند و توجه به طبیعت را نیز در سطح وسیعی مطرح مکنند.در این مکتب توجه به اکولوژی یا محیط طبیعی اهمیت ویژهای دارد.بطوری که محیط انسانی در دل ان مطرح می شود.
این مکتب از داروینیسم اجتماعی ،در زمینه عامل رقابت میان شرکتها ، بنگاههای تجاری و خانواده ها برای دستیابی به نقاط مطلوب شهر بهره می برد و علم اقتصاد را فقط اصل مسلم انسان برای بهره گیری بیشتر و با کوشش کمتر می داند و برای تحقق این هدف معتقد به عدم دخالت دولت در امور اقتصادی ، نفع فردی و اجتماعی و اهمیت صنعت است و نیز صنعت را منشا ثروت می داند.
مکتب شیکاگو در علوم معماری و جامعه شناسی شهری مطرح است .ویلیام لوبارن جنی از بنیان گذاران مکتب معماری شیکاگو و نیز ارنست برگس و رابرت ازرا پارک از بنیان گذاران مکتب جامه شناسی شهری شیکاگو هستند.
در همین زمان نظریه باغ -شهر بیان می شود و هاوارد از این مکتب بهره بسیار می برد.

رضا پیوسته بازدید : 77 شنبه 22 بهمن 1390 نظرات (0)

شهر گمشده و تاریخی جهان

۱۰ شهر گمشده و تاریخی جهان
با مشاهده ویرانه‌ها، بناها، سازه‌ها و آثاری برجای مانده از وجود سکونتگاه‌های تاریخ و کهن در مناطق و شهرهای مختلف جهان و جستجو و مطالعه قدمت و عظمت آن‌ها، بیش از پیش این سوال برای ذهن‌های کنجکاو مطرح خواهد شد که چرا و چگونه چنین تمدن‌های باشکوهی، قدرت و اعتبار خود را از دست دادند.

شهرها و مکان‌هایی که هنوز هم نمی‌توان به عظمت آن‌ها پی برد و حتی بزرگترین و پیشرفته‌ترین شهرهای امروزی را با آن‌ها مقایسه کرد. شهرهای در دل قله‌های سربه فلک کشیده، خانه‌هایی بیرون از زده از میان کوه‌ها، مخفی‌گاه‌ها و شهرهایی زیرزمینی که تنها می‌توان آن‌ها را در تصاویر تخیلی موجود در برخی فیلم‌ها مشاهده کرد. شهرهایی اینچنین که بودند اما امروز دیگر نشانی از آن‌ها نمانده است.

آنچه در ادامه خواهیم خواند، معرفی و تشریح قدمت، تاریخ و عظمت 10 شهر گمشده در تاریخ جهان است که جز خرابه‌ها و ویرانه‌هایی چند، از آن‌ها چیزی باقی نمانده. هرچند این ویرانه‌ها نیز فریادی به بلندای تاریخ دارند.

پترا، اردن:
شهر باستانی «پترا» که بازمانده‌ای از تمدن تاریخی «الانباط‌»ها است در قرن ششم پیش از میلاد از شهرت و شکوه بالای برخوردار بوده است. این شهر که رنگی سرخ داشته و برروی پرتگاه‌ها قرار گرفته در نزد ملل غربی به واسطه جنگ‌های صلیبی چند صد ساله‌ای که در آن نیز رخ داده بود از شهرت بسیار زیادی بخوردار است. باستان‌شناسان معتقدند، هنوز هم می‌توان نشانه‌هایی از تاریخ‌ پنهان جهان را در آن یافت.

چیچن ایتزا، مکزیک:
شهر «چیچن ایتزا» بخشی از تمدن شکوهمند مایاها است که به مدت چهارصد سال یعنی سال‌های 600 تا هزار میلادی رونق و شکوت خاصی داشته است. این شهر سلطنتی که یکی از بزرگترین میادین ورزشی تمدن‌های باستان قاره آمریکا در آن قرار دارد در مجاورت مخزن یا گودالی عظیم و زیرزمینی قرار دارد. گودالی که محل سقوط صدها تن از انسان‌های قربانی شده در پیشگاه خدایان بوده است.

شهر زیرزمینی درنیکویو، ترکیه:
شهر «درنیکویو» که قدمت آن را به واسطه‌ای متعلق به «فرگی‌ها» می‌دانند، تقریبا از قرن هشتم پیش از میلاد تا قرن دهم میلادی سکونتگاهی پرجمعیت بوده است. این شهر زیرزمینی بیش از 10 طبقه داشته و محلی برای سکونت بیش از 50 هزار انسان، همراه با چهارپایانشان بوده است. طبق اسناد و نقل‌های رسیده از دوره‌های پیشین این شهر به احتمال فراوان برای پنهان کردن مسیحیانی ایجاد شده بود که در ابتدای فراگیر شدن این دین از دست جلادان رومی می‌گریختند.

ماچو پیچو، پرو:
اگرچه نمی‌توان اقتصادی شکوفا یا شهری تمیز و بهداشتی را در گذشته این شهر جست و یا در هنگام سفر به آن تجربه کرد اما نتایج تحقیقات نشان داده است که آسان بودن زبان محلی مردم و سهولت در هماهنگ شدن با فرهنگ بومی منطقه، شهر «ماچو پیچو» را به مکانی جذاب برای اکثر گردشگران تبدیل کرده است.

آنکور، کامبوج:
شهر تاریخی «آنکور»، پایتخت امپراتوری «خمر» در کشور کامبوج قرار داشته و از قرن نهم تا پانزدهم میلادی محل سکونت حاکمان گوناگون این امپراتوری بوده است. بیش از هزار معبد همچون «معبد آنکوروات» این پایتخت چند صد ساله خمرها را به یکی از پرجمعیت‌ترین سکونتگاه‌های دوران خود در این سرزمین تبدیل کرده بود. با این وجود، این شهر با تمام ویژگی‌های خود به دست مهاجمانی که امروز «تایلند» را تشکیل داده‌اند، ویران شد.

کارتاژ، تونس:
این شهر که شهرت آن به پیش از روی کار آمدن امپراتوری روم می‌رسد توسط «فینیقی‌ها» بنا شده و از سال 650 تا 146 پیش از میلاد از شکوهی وصف ناشدنی برخوردار بوده است. «هانیبال» امپراتور سفاک روم بعدها این شهر را مقر حکومتی خود قرار داد. اما این شهر در آخرین نبرد کارتاژها به آتش کشیده و با خاک یکسان شد.

پامپی، ایتالیا:
شهر «پامپی» که در زمان امپراتوری روم وجود داشت، مرکزی فرهنگی بوده و به عنوان یکی از اصلی‌ترین مقصدهای تفریحی نجبا و ثروتمندان روم به شمار می‌رفته است. این شهر در قرن هفتم یا ششم پیش از میلاد و تأسیس شد و در سال 79 میلادی زیر گدازه‌های بیرون زده از آتشفشان کوه «وسویوس» مدفون گشت. امروز می‌توان تمام آثار برجای مانده از این شهر را همچون مجسمه‌های مومیایی شده طبیعی مشاهده کرد.

ممفیس، مصر:
شهر باستانی «ممفیس» که در کرانه دلتای نیل قرار گرفته است در هزاره سوم پیش از میلاد بنا نهاده شده و تا قرن هفتم میلادی حیات در آن جاری بوده است. این شهر از جمله سکونتگاه‌های معروف مصر باستان به شمار می‌رود که برای صدها سال مرکز تجارت، بازرگانی، مذهب و سلطنت این امپراتوری قلمداد می‌شده است. این شهر در سال‌های پایانی شکوه خود، مورد حمله و تاخت و تازهای بیگانگان قرار گرفت و سرانجام به دست اسکندر مقدونی ویران شد.

تئوتیهواکان، مکزیک:
اگرچه برخی از باستان‌شناسان سنگ بنای شکل گیری این شهر را توسط اقوام «توتوناک» دانسته اند اما هنوز هم صاحبان و بنیان‌گذاران واقعی «تئتیهواکان» برای محققان ناشناخته مانده‌اند. این شهر که تنها نشانه‌ها و آثار به دست آمده از ساکنان آن اهرامی بزرگ است از 100 سال پیش از میلاد تا سال 250 میلادی وجود داشته است. باستان‌شناسان بر این باورند که چندین امپراتوری عظیم در قاره آمریکا همچون «مایاها» و «زاپوتک‌ها» با الهام از این شهر قلمرو و خود را تشکیل و گسترش دادند.

شهر مسجد باقرات، بنگلادش:
این شهر که در گذشته به «خلیفت آباد» معروف بوده در قرن پانزدهم میلادی توسط یک ژنرال ترک بنا شده است. از ویژگی‌ها و آثار معتبر این شهر می‌توان به وجود بیش از 50 بنای اسلامی اشاره کرد که از معروف‌ترین آن‌ها «مسجد شصت ستون» است. این مسجد که از بناهای قدیمی این شهر نیز به شمار می‌رود، معماری خیره کننده‌ای داشته و 60 ستون همراه با 80 گنبد آن را تزیین کرده اند.
رضا پیوسته بازدید : 96 جمعه 21 بهمن 1390 نظرات (1)
شهرسازی واژه ایست که در برابر یک واژه ی آلمانی در دهه ی بیست شمسی وارد ادبیات حرفه ای ایران شد. این واژه در واقع ترجمه ی نه چندان صحیحی است از برنامه ریزی شهری و به مفهوم مداخله در شهر از طریق تفکر، برنامه‌ریزی، طراحی و ساخت و ساز معبر، بنا و تنظیم فضا و فعالیت به منظور بهبود کیفیت زندگی ساکنان در آن است.

آن چه که به طور معمول و متداول در این رشته صورت می‌گیرد، طراحی، تقویت و تنظیم فضا به منظور ایجاد توسعه‌ای موزون و هماهنگ است. شهرسازی از طریق ابزار و روش‌های خود می‌کوشد تا با طراحی و تفکر به شبکه معابر، کاربری اراضی، تراکم (نفر در واحد سطح)، محدوده‌ها و حریم‌ها نظم ببخشد.

برنامه ریزی شهری به عنوان یک رشته اولین بار در سال ۱۹۱۰ میلادی و به دنبال مشکلات نشات گرفته از انقلاب عظیم صنعتی مطرح شد[۱]، هر چند تاریخ برنامه ریزی برای شهر به گذشته‌های بسیار دورتر و شکل‌گیری نخستین تمدن‌های بشری در هند، میان‌رودان و مصر بر می‌گردد.

امروزه روش‌های مختلفی به عنوان الگوهای موفق برنامه ریزی شهر مطرح می‌شوند که هریک طرفداران فراوانی در میان مدیران شهری دارد. شهرهایی با مبنای حرکت خودرو، شهر بر مبنای حرکت افراد پیاده و دوچرخه، شهر بر مبنای جهت وسایل نقلیه عمومی و شهرسازی بر مبنای پاسخگویی به نیازهای متنوع شهروندان[۲]

در حال حاضر بسیاری از بیانیه‌های سازمان ملل متحد، دستورالعمل انجمن‌ها و سازمانهای غیردولتی دخیل در امور شهرسازی با استفاده از تعریف واژه «رشد هوشمند» به دنبال ارتقای محیط زندگی از طریق گسترش حرکت افراد پیاده هستند[۳] کاهش آلودگی هوا، افزایش بلند مرتبه سازی، نزدیکی و در دسترس بودن خدمات شهری، عدم نیاز به توسعه سطحی زیرساختها و خدمات شهری، عدم تخریب فضاهای سبز و کمربندهای سبز در اطراف شهرها از مزایای حرکت به سوی رشد هوشمند و در نهایت دستیابی به شهرکامل می‌باشد[۴]

رضا پیوسته بازدید : 133 جمعه 21 بهمن 1390 نظرات (0)

"تهران" در میان بدترین شهرها برای زندگی! 

 

بدترین شهرهای جهان برای زندگی بر طیق گزارش سازمان «اکونومیست اینتلیجنس یونیت» ، در اطراف اسیا و افریقا پراکنده شده اند.

تهران


                                    ادامه تصاویر در ادامه مطلب.....

درباره بد ترین شهر های جهان ,
ادامه مطلب ...
رضا پیوسته بازدید : 178 جمعه 21 بهمن 1390 نظرات (0)

C.B.D : Central Business District

مرکز بازرگانی و ارشادی شهر اصطلاحی است که با علامت اختصاری C.B.D نشان داده می شود. مکان تمرکز کلیه فعالیت هایی است که شهر را هدایت می کند و آن را راه می برد و سعی دارد حداکثر نیاز جمعیت شهری در سطوح بالا تامین کند. C.B.D  کانون انجام بزرگترین معاملات غیر معهود روزانه و محل گسترش همه جانبه ی فعالیت های گروه سوم مشاغل مشاغل اجتماعی است. ( جغرافیا و شهر شناسی . ص 284)

 

وال استریت (به انگلیسی: Wall Street) خیابان بسیار معروفی است در محلهٔ منهتن کلان‌شهر نیویورک در ایالات متحده آمریکااست.خیابان وال استریت از شرق و از سرپائینی خیابان برادوی به خیابان جنوبی در تنگه رودخانه شرقی متصل می‌شود.جرج واشنگتن، اولین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در عمارت فدرال در خیابان وال استریت، به عنوان اولین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، قسم یاد کرد.

مراکز مهم

ساختمان بازار بورس نیویورک
که بزرگ‌ترین بورس جهان از نظر میزان معاملات و حجم مالی است، در خیابان
وال استریت قرار دارد.همچنین مرکز بزرگ‌ترین مراکز اقتصادی ایالات متحده
آمریکا و چند بورس مهم اقتصادی این کشور از جمله بازار بورس نیویورک (NYSE)، بازار بورس نزدَک (NASDAQ)، بازار بورس آمریکا (AMEX)، بازار بورس تجاری نیویورک (NYMEX) و میز بازرگانی نیویورک (NYBOT) در این منطقه قرار دارد.

 برای دیدن مطالب بیشتر به ادامه ی مطلب بروید چشمک

درباره تصاویر ,
ادامه مطلب ...

رضا پیوسته بازدید : 144 سه شنبه 25 بهمن 1390 نظرات (2)

     كلان شهرهاي ايران :

      كلان شهر تهران .

      مهدي   كاظمي

 

هنگامي كه  مسائل ، مشكلات و نابساماني هاي شهر هاي بزرگمان ، بويژه تهران، را مورد توجه قرار ميدهيم ؛ حال چه اين رويكرد جهت يافتن راهكارهائي براي مقابله ويا تعد يل مشكلات انها  وچه هدف دستيابي به چهارچوب سنجشي اي  براي ازمون فرضيات وبرداشت هايمان از وضع موجود باشد ؛ ضروري است قبل از هر چيز روند  معاصر كلان شهر شدن شهر هاي بزرگ كشور را مورد ارزيابي ومطالعه همه جانبه قرار دهيم . بررسي مورد بحث در واقع  ميبايد مشخصا” در پي يافتن پاسخ به پرسشها ي متنوعي ، كه هم در رابطه با ريشه يابي و تبيين روند مذكور وهم راهنماي اقدامات وسياست گذاري هاي بعدي است ، با شد .  پرشسهائي نظير اينكه :  تحت چه شرايطي تهران كلان شهرشد ؟   روند كلان شهر شدن ( متروپليزا سيون)  شهرهاي  بزرگ در دوران معاصر جامعه ما نتيجه كدام  عوامل ونيروي محركه اقتصادي ، اجتماعي ، سياسي بوده است ؟  ويا اينكه درشرايط كنوني  ، چه هدايت وسياستي را جهت توسعه شبكه شهرهاي كشور وبه تبع ان توسعه كلان شهرها ميتوان مطرح نمود كه ، با توجه  به شرايط ساختاري موجود بتواند بصورت مطمئن و كار ساز ، حداقل  موجب تعد يل مشكلات موجود  گردد  ؟    ايا چنين هدايتي در شرايط حاضر، ازنظر تعيين هدف ، ميبايد در مرتبه هاي مختلف شهري متفاوت باشد ؟ و بسياري از پرسش هاي ديگر ي كه در اين زمينه  قابل طرح اند .       

      غرض از دامن زدن باين بحث  ، بدين صورت ،  علاوه بر اينكه كوششي است در جهت نيل به چهار چوب سنجشي اي  براي ازمون مداوم نحوه تبيين  كيفيت وكمييت پويائي وتغيرات روند مذكور ،  دوري جستن از  برداشت هاي تقليدي وكليشه اي غربي ( كه امروزه متاسفانه ميان كارشناسان ومسئولين اجرائي ما رواج فراوان دارد) را نيز، در نظردارد  . 

             دربحث حاضر پيشاپيش ميتوان ،  برجسته شدن  نكته مهمي را ،  اننتظار داشت .   اينكه با چنين رويكردي به روند در جريان ، پرسشها وناشناخته هاي مختلفي مطرح خواهند شد .  پرسشهائي كه براي تبيين مشخص انها   يقينا” مطالعات وسيعي ضروري است !   در اين زمينه نيت اين استكه ، درحد توان  وبضاعت نظري ، اين ابهامات وپرسشها  برجسته و ضرورت انجام چنين مطالعاتي مطرح شوند . 

 

           ابعاد اقتصادي ، اجتماعي ـ جمعيتي و  سياسي ـ نهادي  روند متروپليزا سيون درايران .

 

       كلان شهر شدن در واقع نقش مضاعفي استكه شهر، همراه با گسترش و «يگانه» كردن( انتگراسيون) استقرار هاي شهري حول ويا محدوده نفوذ خود ، بدست مياورد .  بنا بر اين  اهميت ويا ميزان تحقق نقش فوق ،  يعني « كلان شهر »  ،« مادر شهر» ويا« متروپل» بودن يك شهر با  درجه ي « يگانگي»  پيش گفته ، اندازه كمي وكيفي روابط وپيوندهاي متقابل ميان اجزاي ان، ارتباط داشته و قابل سنجش وارز يابي است ؛   ونه چنانكه معمول شده  منحصرا” تعداد جمعيت  شهريكه ، انرا  كلان شهر ميدانيم .  البته اين بدان معني نيست كه اهميت تاثير ميزان جمعيت شهررا دركلان شهرشدن ان د ست كم بگيريم .  ولي هنگاميكه جمعيت شهر افزايش مي يابد   و درمقابل يگانگي وتوسعه روابط متقابل ميان شهر مورد بحث واستقرارهاي شهري واقع در قلمرو كلان شهري ان  ناچيز وعقب مانده باقي ميماند ؛  در اين صورت عملكرد كلان شهري  ان نيز « جزئي» خواهد بود  .

     برخلاف روند كلان شهر شدن درجوامع توسعه يافته ،  كه با  انقلاب صنعتي ودر نتيجه گسترش روابط شهر وروستا وبلاخره  قوام وتوسعه شبكه شهرها  در همه ابعاد اقتصادي، اجتمائي ، سياسي ـ نهادي ،  فيزيكي بوقوع پيوست .  در كشورهاي در حال توسعه ،  كه عمدتا” گذشته اي مستعمراتي داشته وتحت سلطه اقتصادي ، سياسي وفرهنگي غرب بوده واغلب هنوز هم هستند !  ميتوان گفت :  روند كلان شهر شدن در اغاز، درشرايط سلطه   اقتصادي وسياسي ويا درعمل با غيبت نسبي وتاثير بسيار ناچيز توسعه صنعتي بوقوع پيوست .  در اين كشورها ،  در مراحل اغازين روند كلان شهرشدن  ، قطب ويا قطبهاي اصلي اين جوامع ،  افزايش جمعيت بخش شهري ، عامل اصلي گسترش شهري بود .  در واقع نيروي محركه ايكه قطب هاي اصلي ( ودر عمل   در اكثر اين جوامع « فقط» مركز اين كشور ها) را به كلان شهر شدن سوق  داد ، عمدتا”  افزايش گياهي واجتماعي جمعيت شهري  بوده است .    عدم تناسب ميان رشد جمعيت  ويا افزايش جمعيت شهري  وتوسعه صنعتي ، يكي از ويژگيهاي    سا ختاري مهم توسعه نيافته هاست ! ويژگي ايكه در ادبيات  توسعه  نيافتگي سالهاي شصت و هفتاد  ميلادي  تحت عناويني همچون:  شهر نشيني شتابان ،  پيشي گرفتن شهر نشيني از توسعه صنعتي ، مكروسفالي اوربان ( مانوئل كاستل) وتعابير ديگري از اين قبيل مطرح  شده اند . بنابراين توجه  به رشد جمعيت،   پويا ئي ،  وسپس نحوه توزيع وباز توزيع مداوم ان د ر قالب جابجائي هاي جمعيتي در قلمرو ملي ، را ميبايد ازهمه ي جهات مورد بررسي قرار داد .

     مسئله پويائي وتحرك جمعيتي در بخشهاي قبلي در اين سايت  قبلا” به اختصار مطرح شده اند؛  با اين همه ياد اوري چند نكته ضروري مينمايد  .   نخست اينكه :  روند رشد گياهي جمعيت و سپس جابجائي ان در قلمرو ملي ، در قالب مهاجرت هاي عمد تا” از روستا به شهر،  در ايران تا حد زيادي همانند پويائي ونحوه تحقق ان در جوامع توسعه نيافته است .  ازان جمله  كشورهاي خاور ميانه ، خاور دور ،  شمال افريقا ،  امريكاي مركزي وجنوبي  ويا كليه كشورهائي كه در گذشته تحت سلطه استعمارگران قرار داشتند ويا اگر مستقيما” بطور كامل (مانندايران ) مستعمره نبودند ولي نهايتا”درتقسيم كار جهاني بعلل تاريخي تحت سلطه اقتصادي سياسي ي  سرمايه داري غرب قرار گرفتند ،   را ميتوان نام برد .  درغالب اين كشورها وضع بصورتي استكه  تا اوايل قرن گذ شته ، رشد جمعيت ناچيز وكمتر از يك در صد بوده است . فرضا” دران سالها رشد جمعيت در ايران حدود  6 .0 در صد و يا كشور برزيل در امريكاي جنوبي 7 .0  در صد براورد شده است .  در اين سالها در اكثر جوامع پيش گفته  در عين حال كه ميزان زاد ولد بالاست . ولي درمقابل مرگ ومير بخصوص اطفال ، به سبب فقدان حداقل امكانات بهداشتي وتندرستي نيز بسيار بالا بوده ؛  بهمين علت رشد جمعيت در صد بالائي نداشته است  .  پس از اين سالها ، يا سالهاي ده سي ميلادي  به بعد با بهبود هر چند بسيار محدود شرايط يهداشتي وساير تغييرو تحولات   مرگ ومير   بتدريج  كاهش يافت  ولي زاد ولد ، كماكان بادر صد بالائي‌،  ادامه داشت  . .بدين ترتيب باكاهش تدريجي مرگ ومير ، شتاب رشد جمعيت ارام ارام  فزوني يافت تا اينكه درسالهاي مياني دهه چهل ميلادي، درصد افزايش جمعيت در برخي از اين جوامع ، قريب به  2 درصد درسال بود.  پس از سالهاي  پايان جنگ دوم جهاني رشد جمعيت در اين كشورها باز هم افزايش يافت وبعضا” درسالهاي دهه پنجاه و شصت قرن بيستم از مرز  3 درصد هم گذشت . بموازات اين رشد جمعيت كه سا لهاي اوج ان  دهه هاي شصت وهفتاد بود ؛  شهرنشيني در اين جوامع‌ ،‌‌ كه اغلب بيش از هشتاد در صد جمعيتشان قبل از ان روستا نشين بودند ،   بادر صدي بيش از در صد رشد گياهي جمعيت ،  در جريان بود .

      پس از سالهاي دهه هفتاد ميلادي در اكثر اين كشورها ، البته با چند سالي اختلاف بايكديگر، بسبب افزايش شهر نشيني ، ( انهم عليرقم بقاي كليه ويژه گيهاي ساختاري مربوط به عقب ماندگي ) و علاوه بران تاثير كم وبيش  سياست هاي مربوط به كنترل وجلوگيري از افزايش جمعيت ،  بتدريج  شتاب رشد جمعيت منفي شد ؛ چنانكه در صد رشد جمعيت در غالب اين جوامع به كمتر از دودر صد درسال كاهش يافت .  هم اكنون در صد رشد جمعيت،  بعنوان مثال در برزيل 3/1درصد در ايران وتركيه بين 5 /1 تا 2 درصد ،  ميباشد .   درساير جوامع توسعه نيافته  ،  كه ازنظر ميزان توسعه  با كشور ايران  كم وبيش شبيه اند ، وضع به همين منوال است .

      بنا بر اين،   ميتوان گفت :  درمراحل اغازين شتابگيري گسترش تهران ويااز شهريور بيست تا اوايل سالهاي چهل خورشيدي  نيروي محركه گسترش تهران بيشتر ويا عمدتا” حاصل  رشد جمعيت  و در نتيجه جابجائي جمعيت از روستا به شهر است . جابجائي اي كه معمولا  بعلت عدم توسعه و ركود همه جانبه بخش روستائي بوقوع  پيوست . اما همانطور كه ميدانيم،   اين جابجائي  بيشتر بصورت دفع جمعيت از روستابوده  .   يا اينكه ، به بياني  ديگر ، در ايران در جابجائي هاي فوق، امكانات ويا فرضا” مازاد بر انباشتي ، نظيربسط وتوسعه شهرنشيني در غرب ، از روستا به شهر ويا ازبخش كشاورزي به بخشهاي صنعت وخدمات ، انتقال نيافت .   ويا حتي وضع مانند كشورهاي توسعه نيافته ايكه  اقتصادي مبتني بر كشت صادراتي داشتند ،  كه عوايد حاصله از كشت صادراتي توسط اربابان وصاحبان عوايد صادراتي(اليگارشي محلي)  درشهرهاي بزرگ بكار گرفته شد ، هم نبود .   اكنون با توجه  به وضعيت اقتصادي ،  اجتماعي وبويژه سياسي ايكه تحت چنين شرايطي بوجود ميايد ،  ميبايد نحوه   شكل گيري اجزاي ساختارهاي مختلف شهر را از نظر كمي وكيفي مورد ارزيابي قرار داد  .  يعني اگر از روستا امكانا ت چنداني  به شهر انتقال نيافت ؛ طبيعي استكه ساختار هاي شهري ، بسيار محدود ي كه بوجود ميامدند ، ربط چنداني  با تقويت يگانگي ( انتگراسيون )  شهرباشبكه فضائي استقرارهاي شهري و روستائي  كشور، نداشته باشند!   لذا در درون شهرهم روند مداوم  ساختآرگيري ، دگرگوني ساختاري ، نه تنها پويائي لازمه را كسب نكرد  ، بلكه بطور مداوم ساختارهاي شهري در همه زمينه ها دچار « فوق كاربرد» وياكاربرد درحد اشباع  بوده اند .   بد ين صورت ميتوان گفت :  در ان  سالها چگونگي گسترش شهرتابع  منافع اقتصادي وسياسي اي بوده است  ، كه  قاعد تا”  در چنين وضعيتي ميتوانست وجود داشته باشد! .  يعني وضعيتي كه از يك طرف جمعيت شهر به علت مهاجرت  به مركز افزايش مييافت  واز طرف ديگر  توسعه اي متناسب با نيازهاي اين جا بجائي ها، بعلت تداوم سلطه اقتصادي سياسي،  بوقوع نمپيوست !!  دران سالها عمده ترين فعاليتي كه، در امرنحوه  شكل گيري گسترش شهر تهران تعيين كننده بود ؛  به فعاليت  بنگاهاي معاملات املاك  ، محدود ميشد.  بنگاههائي كه ،  بارونق دادن به بازار  تفكيك !! درحال تقسيم  زمينهاي باير وباغات  شرق وغرب وشمال وجنوب تهران بودند.  درواقع و در عمل  گوئي شكل گيري و تعيين چگونگي گسترش شهر  به انها سپرده شده بود .  همراه با اين تغيير وتحولات  بتدريج مشكل  مسكن نيز ، با توجه  به  شرايط پيش گفته ، رونق وسيع خريد وفروش زمين، ( حتي گاه بدون د يد ن ملك مورد معامله ، زمينهاي معروف به « نديد»)  در حال شكل گيري   بود .   مسئولين امور مربوط به توسعه شهر وتامين مسكن وساير  تسهيلات  شهري ،   بسيار ناتوان  ، فاقد امكانات لازم بوده  وبيشتربه رتق فتق  امور اداري ي روزمره خود مشغول بود ند  ، تا چاره اندشي  اگاهانه جهت رفع ويا تعد يل مشكلاتي  كه  روز به روز فزوني ميافت .  در اثر فشار هائي كد در بخش مسكن وجود داشت ، بخصوص مسكن كارمندان دولت  ،   گاه بگاه در سطحي محدود  اقداماتي انجام ميگرفت ، از ان جمله احداث مجموعه هائي نظير  واحد هاي مسكوني در محله  چهارصد دستگاه  در شرق تهران ويا بعدها باهمان نيت وطرز تفكر مجموعه هاي ديگري نظير كوي كن وبهجت اباد وبرخي مجموعه هاي مسكوني هاي ديگري كه درمناطق غربي وجنوبي تهران ايجاد شدند .  درواقع با ادامه همين تفكر وسياست گذاري ها بود كه درسالهاي اخير  شهرهاي جديد  ساخته شدند !   در ان سالها علاوه بر احداث محله هاي مسكوني ،  نظير چهارصد دستگاه ، چون احداث واحدهاي ساخته شده ، همانند  احداث شهرهاي جديد در سالهاي اخير،  همراه بامشكلات  و بعضا” عدم استقبال   بود ؛  دستگاه اجرائي ، بجاي ساخت واحد هاي مسكوني ،  در مواردي مبادرت به تفكيك زمينهاي باير اطراف شهر نموده و انها را ،  بابهاي نازلي به كارمندان برخي ادارات دولتي ،  وا گذار نمود  . ازان  جمله زمينهاي   يوسف اباد كه در ان زمان به قطعات 200 و400 متري تفكيك شده واز قرار متر مربعي   20 تا 40 ريال   به كارمندان ادارات ، بويژه  وزارت فرهنگ ان زمان ، واگذار شدند  .

          وضعيت  شهر تهران ونيروهاي دخيل درگسترش ان بصورتي بود كه به اختصار  مطرح شد .  از ان جمله  نقش تفكيك كننده گان زمين در شكل گيري گسترش شهر ،  بخش دولتي نا توان وبا توان اجرائي بسيار محدود وحداكثر در حد امكان احداث  محله هائي نظير چهارصد دستگاه  انهم طي چند ين  سال متمادي وبلاخره ساير كمبودهاي ديگر .   ناتواني وكمبود امكانات،  جهت به اجرا در اوردن طرحهاي توسعه شهري ،   بحدي بود كه بعنوان مثال دستگاه اجرائي ،  براي احداث بزرگراه كنوني مدرس كه انزمان به جاده سوم معروف بود،  سالهاي متمادي  در حال تامين بودجه وتداركات لازمه بود.  قانون احداث ان درسال 1334 بتصويب مجلس رسيد احداث ان  تا  هفده تا هجده سال بعد‌   طول كشيد!؟

        غرض  برجسته نمودن و تاكيد بر وجود  اين واقعيت مهم استكه  :  ملاحظه شود ، به مشكلات مربوطه ، از ان سالها تا كنون با  چه  سرعت وتداومي بدون وقفه افزوده شده است .  درمقا بل  ،  امكانات  اجرائي و هدايت  توسعه شهري ي   ما  تا چه حد درحال در جا زدن بوده ،  انهم در شرايطي كه :  با تداوم عقب ماندگي  ،‌  نتيجه وكار ائي  اقدامات محدودي   كه با مشكلات بسيار  انجام ميشدند ، پس از گذشت  زمان كوتاهي  كارائي خود را از دست ميداده است!

     تاسالهاي اوليه ده چهل وضع به همان روالي بود كه مختصرا” شرح داده شد  .  اوائل دهه چهل  خورشيدي ويا كمي دقيقتر اواسط دهه سي ،   بتدريج مهند سين مشاور هم وارد اين كارزار  شدند .  تااين زمان‌،  در عمل‌  ، شكل و شمايل وچگونگي گسترش شهر را تفكيك چي ها تعيين ميكردند ؛  بد ويا خوب!  عوامل تعيين كننده ،  در تغيير وتحولات گسترش  شهر با هم كنار امده ، همزيستي نموده  ، درگير مشكلات  پروانه ساختمان ، داخل وخارج محدوده ، تراكم فروشي! وامثال ان نبودند  .  هرچند امور بصورت  بسيار ابتدائي و بدون طرح و برنامه انجام ميشد ؛ ولي مسائل  برنامه ريزي هاي كليشه اي وتقليدي كه كلا” با روند در جريان در « تقابل» بودند راهم همراه نداشتند !!  در ان سالها باورود تدريجي مهندسين مشاور به صحنه كه در اغازغالبا” مهندسين معمار وعمدتا”  تحصيل كرده خارج بودند بتدريج ،  مطرح  شدن موضوعاتي  همچون‌: ‹ بي قواره گي شهر ›، ‹گسترش  بي رويه›  ،  و ‹ بي ضابطه  بودن توسعه شهر› ،  درحال رواج يافتن بود . خوب حال كه چنين است ، چه بايد كرد؟   ازانجا مسئله گسترش به اصطلاح ‹ بي رويه › توسط باصطلاح صاحب نظران، رواج يافته و كم وبيش،   جا افتاده بود  ؛  در واقع نه وقتي براي تامل وتعمق وعلت يابي با قي بود ونه اصولا” چنين بحثهائي طالب ويا خريداري داشت !  در چنين  وضعيتي ، بعلت ناتواني درچاره جوئي و همچنين شرايط سياسي واجرائي ان  زمان، در واقع   اقدام به  « جلوگيري»   عمده شد  .  بايد روند در جريان را  كنترل نموده وبراي ان حد وحدودي قايل شد  !  چگونه ؟  وبا كدام امكانات اجرائي ؟  ومهمتر با چه عواقبي ؟  درواقع ، بدون پاسخ گوئي به پرسشهاي قابل طرح مذكور ،  طرح جامع تهران، بعنوان وسيله كنترل واعمال محدويت هاي گسترش شهر ، به ميدان امد .   بعد از ان، همانطوركه  ميدانيم شهر داراي طرح جامع و ، بزعم بانيان اش ،  داراي حساب وكتاب شد !!؟   حال پرسش مجد د اين استكه ايا در ان زمان يعني اوايل دهه چهل  شمسي،   قبل از اينكه بار ها دراين چهل سال گذشته ، بن بست، مشكل افريني ونا كارائي طرح هاي جامع كليشه اي   را تجربه نموده وبا معضلات ناشي ازان درگير شده  باشيم ،  ميتوانستيم نسبت به  كار ائي انها شك  كنيم ؟ !  ويا فرضا” حتي چنين  شكي را در ان زمان مطرح نمائيم ؟!   مثلا در انزمان  فرضا ميتوانستيم از مشاورين طرح جامع تهران بپرسيم .  منظور از جامعيت طرح در شرايط موجود انزمان چيست ؟  ويا اينكه طرح جامع شهر مبتني بر كدام برداشت واقع گرائي از وضع موجود  تهيه شده ؟!  مسلما” خير ، جو موجود چه ازنظر سياسي ويا منافع  حاكم وهمچنين  برداشت هاي  مشاورين و مسئولان اجرائي از « طرح » ويا  « برنامه ريزي»  شهري وسياست گذاري هاي  مربوط به ان ، انچنان تحت تاثير برداشت هاي تقليدي ووارداتي بود ،  كه فرصتي براي طرح چنين بحث هائي فراحم نميشد  !

 

       همانطور كه مطرح گرديد از سالهاي بعد جنك دوم بر شتاب شهرنشيني‌،  ودر نتيجه به افزايش جمعيت درشهرهاي بزرگ بويژه در تهران ( ويا در اوايل  فقط  به شهر تهران )،  بطور مداوم افزوده ميشد . شهر نشيني در حال افزايش بود. اين افزايش در دهه ها ي بعدي حتي شتاب بيشتري يافت .  البته رشد شهر نشيني مسئله اي نيست كه منحصر به جامعه ما باشد  .  ولي انچه به شهرنشيني در كشور ما ويا در غالب كشور هاي در حال توسعه ويژگي ميدهد؛   اختلاف  ان با متوسط رشد شهرنشيني در جهان از يك سو وعدم تناسب ان با ميزان توسعه كشور ودرنتيجه گرايش به تمركز استقرارها درقلمرو ملي ازسوي ديگر است؛‌ .ويژگيهاي ساختاري اي كه تاثير بسيار تعيين كننده اي درنحوه تحقق روند  كلانشهر شدن  ( متروپليزاسيون) تهران ويا قطب هاي شهري  ديگر ، داشته اند  .  

 

      روند شهر نشيني در جهان :

 

   «  در سال 2000 جمعيت شهري در جهان حدود سه ميليارد ويا قريب به  48 در صد كل جمعيت جهان براورد ميشد .  پيش بيني ميشود اين تعداد در سال 2030  به پنج ميليارد ويا حدود  61 درصد جمعيت ان زمان جهان برسد . بنا بر اين بين سالهاي 2000 تا 2030 جمعيت شهر نشين جهان رشد ساليانه اي با ميانگين ساليانه   8 .1  درصد خواهد داشت . در همين دوره متوسط رشد جمعيت شهري كشورها ي صنعتي پيش رفته بسيار كمتر از ميانگين جهاني، و ياحدود  5 .0 درصد در سال،  براورد ميشود .   در حالي كه ميانگين  رشد جمعيت شهري اين كشور ها در نيمه دوم سده گذشته  5 .1 در صد بوده  .  جمعيت شهري كشور هاي توسعه يافته امروزي كه  در سال  2003 قريب   9 .0 ميليارد بود ، درسال 2030 حداكثر به يك ميليارد خواهد رسيد .  در مقابل درصد رشد جمعيت شهري در كشورهاي توسعه نيافته كه در نيمه دوم سده گذشته  بيش از در صد رشد جمعيت شهري جوامع توسعه يافته  بود،  درسه ده اينده نيز با شد تي چند برابر ازدرصد رشد جمعيت شهري جوامع توسعه يافته ادامه خواهد يافت .  تفاوت رشد  بسيا رزياد بوده ،  يعني تا سال2030 حدود 95   در صد  شهرنشينان اينده جهان جذب شهرهاي كشورهاي كه امروزه توسعه نيافته اند ، خواهند شد !؟

Ø             هم اكنون  74در صد جمعيت كشور هاي توسعه يافته شهر نشين هستند  واين  درصد در سال  2030   به    82 در صد خواهد رسيد . اين در حالي استكه در جوامع در حال توسعه كه هم اكنون جمعيت شهري شان 42 در صد كل جمعيت اين جوامع است ؛ در سال 2030 حد اكثر به 57 در صد كل جمعيت اين جوامع خواهد رسيد.   

        در صد جمعيتي كه در ابر (مگا) شهرها ( مجتمع شهري بيش از  10 ميليون نفر ) زندگي ميكنند حدود  4 در صد كل جمعيت جهان است  كه چندان زياد نيست .  در حاليكه امروزه بيش از 25 در صد كل جمعيت جهان در شهرهاي بيش از 500 هزار نفر زندگي ميكنند .

     مجتمع شهري توكيو با 35 مليون سكنه پرجمعيت ترين مجتمع شهري جهان بوده وپس از ان بترتيب ، شهر مكزيكو با7. 18   ، نيويورك با  3 .18 ،  سائو پائولو  با 9. 17  ، بمبئي با    4 . 17  مليون جمعيت،  قرار دارند.  »  ـ گزارش سازمان ملل نيويورك 24 مارس 2004  د پارتمان توسعه اقتصادي وامور اجتماعي ـ

 

     هرچند در صد رشد جمعيت شهري توسعه يافته ها در كل  فعلا” بيش از در صد جمعيت شهري در  جوامع در حال توسعه است وتا سال 2030 نيز بيشتر خواهد بود. ولي رشد وحجم زيا د شهرنشيني در جوامع در حال  توسعه كه عمدتا”  حاصل عدم تناسب ميان توسعه واقعي وحجم شهر نشيني در اين جوامع است، گاه با وضعيت ها ئي مواجه ميشوم ، كه عليرقم عقب ماندگي جامعه‌ ،  در صد جمعيت شهري نسبت به كل جمعيت ازتوسعه يافته ها نيز بيشتر ميباشد  ! ... در سال 2000 بعنوان مثال ،  درصد جمعيت شهري نسبت به كل جمعيت در فرانسه  76%   ايتاليا 67% ايالات متحده 77%  بوده است در همين سال  امار كشور برزيل در صد جمعيت شهري انرا 23 .81% كل جمعيت اين كشور نشان ميدهد؟!!

        با توجه به شرايط حاكم بر روند شهر نشيني در جهان وتفاوت هاي ساختاري عمده ميان روند شهرنشيني جوامع توسعه يافته با در حال توسعه ها ؛   شهر نشيني در ايران نيز عمدتا” د چارهمان عدم تعادل ويژه توسعه نيافته ها  ،  يعني هماهنگ نبودن  ميزان  توسعه  وحجم شهرنشيني است  .

       با توجه به ويژگيهاي ساختاري روند شهر نشيني ودر نتيجه نحوه شكل گيري وگسترش كلان شهري همچون تهران؛ ديديم شهر تهرا ن در دودهه پس از جنگ دوم ، تحت چه شرايط كمي وكيفي اي گسترش يافت  . در واقع در شرايطي كه عقب مانگي در همه زمينه هاي اقتصادي ، اجتماعي وسياسي ادامه داشت   ؛   شرايطي كه دسترسي به امكانات شهري براي اكثر شهروندان تهران ، وضعيتي سراب گونه داشت. زميني تفكيك ميشد متقاضيان  اكثرا” دست تنگ ونياز مند با مشقت بسيار انر ا تملك مينمودند  ، سالها بدون بهره مندي از كمترين امكانت شهري ،  بدون اب لوله كشي ، برق رساني ، معابراسفالت شده وبلاخره ساير امكانات ودسترسي هاي شهري ، به انتظار ميماندند .    

      اينگونه كمبودهاي ساختاري درفضاي شهري كه  چاره جوئي براي از ميان برداشتن ان  در محدوده وظايف برنامه ريزي  شهري است؛   چه در بعد فيزيكي وچه درا بعاد ديگر اقتصادي، اجتماعي و سياسي در شهرتهران    بسيار وسيع بوده .   شاخص هاي مربوط به حقوق اجتماعي وكيفيت زندگي شهري همواره در نازل ترين سطح خود قرار داشته اند .  بنا براين  روشن استكه  از همان سالهائي كه گسترش  شهر تهران شتاب ميگرفت شكل گيري ساختارهاي فيزيكي شهري بهمان ميزان دچار توسعه نيافتگي بود كه فرضا”  ،  وضع  اشتغال وازميا ن رفتن فوق ذخيره وتداوم وجود  مازاد نيروي كار ، در ابعاد  اقتصادي اجتماعي .   روند كلان شهر شدن تهران در چنين شرايطي و با كمبود وسيع  امكانات شتاب گرفت ؛  مشكل در همه ي ابعاد مطرح بود .  حال چرا، در ان زمان ، مشاورين ومسئولين علت چنين وضعيتي را نبود اين ويا ان طرح ، ميدانستند ؛  انهم طرحي كه شكل و محتوايش از قبل با تقليد از كشورهاي غزبي معلوم ومشخص شده بود ؛ مسئله ديگري است .  يعني مسئله ايست كه درشرايط ساطه وتوسعه نيافتگي نميتوانست غير از ان باشد . 

      اكنون اگربخواهيم   وضعيت سالهاي مياني دهه چهل خورشيدي  شهر تهران را  مورد توجه قرار داده ويژگي هاي ساختاري عمده اش را دربعد فيزيكي  برجسته كنيم ؛  ميتوان برخي از انها را كه درگسترش و همچنين خصوصيت دادن به  تداوم  روند كلان شهر شدن  تهران ، مهم تر بوده اند ؛ بصورت زير مطرح نمود : 

     ـــ  ناموزوني كيفي وكمي اجزاي تشكيل دهنده ساختارفيزيكي شهر . 

    روند كلان شهرشدن شهر تهران در شرايطي در جريان بود كه در عمل ويا عمدتا”  چگونگي نياز ( انهم بميزان  حداقل)   به دسترسيها وساير تجهيزات شهري را فعاليت هاي ساختماني ويا بازار مسكني كه در شهر رونق داشت ، تعيين مينمود .  يعني بخشها ديگر اقتصادي ، نظير زير ساختهاي مربوط به استقرار صنعتي ونيازهاي معمول  درون  و بين بخشي ان، در روند ايجاد ساختارها وزير ساختهاي فيزيكي تاثير تعيين كننده اي ،  نداشتند.  بنا براين  روند كلان شهر شدن  در حالي ادامه  داشت كه اجزاي ساختار فيزيكي شهر هم توسعه شان بسيا ر نا موزون بود وهم از نظر كميتي تناسبي با نيازهاي جاري  نداشتند .  در  همه زمينه هاي مربوط به ساختار فيزيكي شهر كاستي وكمبود شديد مشاهده ميشد.   ازانجمله كمبود سطح معابر ، فضاهاي عمومي ، تجهيزات وتاسيساتي كه ميبايست،  روابط  درون كلان شهري وبين شهري ويا شبكه شهرهاي كشور را در زمينه هاي مختلف،  تقويت  نمايند .   و بلاخره بسياري از كاستي هاي نظير ان .  لذا  بعلت وجو د وتداوم كمبود هاي مذكور ، ميتوان گفت :  روند كلان شهر شد ن تهران همواره د چار  « فوق كاربرد ساختارها»  بوده ، ساختارها تا حد اشباح وفلج شدن كارائي شان بكار گرفته ميشدند .  فوق كاربرد ساختارها در بسياري ازسيستم هاي شهري كه ساختارهاي مربوطه را بكار ميگيرند  قابل مشاهده است؛ فرضا” ، سيستم حمل ونقل (ترافيك) شهري وساختارهاي فيزكي اي كه بكار ميگيرد ؛ سطح شبكه رفت وامد داخل شهروميزان ارتباطات ان باشبكه شهرها، ترمينالها حمل ونقل ، باراندازها وغيره كه همگي هم دچار ناهنجاري  وهم فوق كاربردهستند .

    ـــ  ويژگي ديگر روند كلان شهرشدن تهران ضعف وكندي شديد توسعه روابط درون حوزه كلان شهري ( ويا انتگراسيون استقرارهاي حول شهراصلي با يكد يگر  )،   در ابعاد مختلف اقتصادي ، اجتماعي ، سياسي ـ نهادي وبلاخره فيزيكي ـ فضائي با شهر اصلي است . لذا  كندي توسعه مذكور ، هم  نتيجه شرايطي است كه به حاشيه نشيني بخش مهمي از جمعيت تهران انجاميده  ؛  وهم بنوبه خود باعث تشديد ان است . 

    ــــ  ضعيف بودن درجه انتگراسيون استقرار هاي شهري در محدوده نفوذ كلان شهر تهران ( البته با توجه بوضع موجود   محدوده نفوذ كلان شهر تهران را اگر منطقه كلان شهري تهران در نظر بگيريم بيشتر با واقعيت مطابقت خواهد داشت)  بصورت مزيد برعلتي است كه ،  بصورت زمينه ساز وتشد يد كننده  « تاثير منفي ي» كمبودهاي ساختاري موجود،  عمل  نموده وموجب  ظهور عوارض منفي جديد ونا خواسته ديگري  ، گشته است .  يعني گذ شته از اينكه ضعف مذكور فرضا” بصورت مانعي در راه توسعه عمل كرده   ويااينكه حاشيه نشيني رادر همه ابعاد تشديد مينموده   ؛ باعث ظهورويا تشديد عوارضي همچون : « قطبي شدن»  ،  « افتراق»  ،  « جدانشيني » طبقات اجتماعي جامعه كلان شهر نيزگشته است . 

    

     بدين ترتيب ، در سالهاي اوليه ده چهل خورشيدي ، شهر تهران ،  در حالي كه  باتشد يد كاستي هاي فوق روبروبود؛ روند  كلان شهري  اش ادامه داشته ،  روز به روز،  هم  به جمعيتش افزوده ميشد وهم كاستيها وناهنجاريهايش فزوني ميافت .  همانطور كه قبلا مطرح گرديد از همان سالها،   به صحنه امدن مهند سين مشاور وتشديد در ماندگي نهاد هاي اجرائي   دست به دست هم داده و در واقع  ايده  « جلوگيري» را رواج دادند . در عوض اينكه در پي چاره وجوئي و هدايت اگاهانه وتوام با واقع بيني روند هاي در جريان باشند ؛ جلوگيري ، محدوديت، ممنوعيت  وكنترل را عملي تر پنداشتند .  در واقع  درچنين فضائي بود كه ،   طرح جامع شكل گرفت  .   براي شهر سقف جمعيتي تعيين گرديد  ؛  و بلاخره بسياري از محدوديت وجلوگيري هاي ديگر اعمال شدند  .    از ان ببعد ومتاسفانه تاكنون،  علاوه بر مشكلات رو به افزايش شهر كه علل اقتصادي ، اجتماعي وسياسي داشتند  ؛  ‌ مسئله ي    « تقابل » طرح جامع شهرهم  بصورت مزيد بر علت عمد ه اي بر ساير مشكلات چنان افزود ، كه گاه مشكلات مهم ديگر را تحت الشعاع ، قرار ميداد!!

     بدين ترتيب شهر تهران در روند بسط وگسترش نقش كلان شهري اش پس از سالهاي مياني ده چهل خورشيدي يعني در اين چهل سال گذشته ،   كاستي هاي ساختاري اش به همان شدت وصورت سابق  نه تنها ادامه داشته بلكه در اكثر موارد تشديد هم شده  است در مقابل چنين وضعتي  سياست هاي مربوط به توسعه شهر بهمان روال سابق ادامه يافته ، متاسفانه از نسيم دگر گون كننده انقلاب هم تا كنون بي بهره مانده ، هنوز هم اسير همان برداشتهاي كليشه اي وارداتي است . 

 

   عواقب تداوم وضع موجود :

 

     مسئله مهمي كه ميبايد از همه جهات مورد توجه قرار گيرد اين استكه : امروزه كلان شهرهاي كشور وهمچنين كليه استقرارهاي مربوط  به  فعاليت هاي اقتصادي، اجتماعي وجمعيتي با گرايش به تمركزدر كلان شهرها ها بويژه در كلان شهر تهران مواجه اند ؛ يعني چون توسعه بميزان كافي تحقق نيافته درواقع ، پديده هائي نظير تمركز استقرارها در قطبهاي اصلي ، حاشيه نشيني ، قطبي شدن  ،  افتراق  و جدانشيني  جامعه شهري بصورت « ذاتي» اين مرحله از توسعه در امده است . باتوجه به اين واقعيات ، ديديم كه سياست گذاري ، برنامه ريزي وطرحهائي كه در اين زمينه ها تهيه ميشوند ، غالبا”  با واقعيات ويا با روندهاي در جريان  در تعا رض اند ، وبهمين سبب اغلب در عوض كمك به از ميان بردن ويا تعديل مشكل ، مزيد برعلت ، ميشوند.

     درمورد عواقب اين وضعيت براي اينده كلان شهرها انچه به ادله بيشتري نياز ندارد اين استكه : درشرايط كنوني هدف جابجائي جمعيت وفعاليت ها بطور عمده كلان شهر تهران است  فرضا” در دهه اماري  1365 تا1375 جمع كل مهاجريني كه در مقصد نهائي ماندگار شده اند ، يعني تفاضل مثبت مهاجران وارد شده از مهاجران خارج شده در كل كشور 1948602 بوده است .  از اين تعداد  1429896  ويابيش از 80% در منطقه كلان شهري تهران ساكن شده اند!! ( مهاجران وارد شده وخارج شده از هر استان : 1365 ـ1375  مركز امار ايران )  

      البته به احتمال زياد اين درصدها  در دهه اماري 1375 تا  1375 ميتواند بنفع ساير شهرهاي بزرگ كشور تغيير كرده باشد؛  يعني فرضا” منطقه كلان شهري تهران در صد كمتري ازكل مهاجران رانسبت به دهه قبلي جذب كند ؛ اما با تداوم وضع موجود ، اين تغيير را نميتوان با دوام  دانسته وانرا بمثابه نوعي توزيع مهاجرت به ساير قطب هاي اصلي ، تلقي نمود .   براي اثبات اين برداشت ميتوان ادله متنوعي را مطرح نمود : 

      ــــ از انجا كه « فعلا” » يعني در شرايط حاضر افزايش جمعيت شهرها نتيجه   تحرك جمعيتي ، در قالب مهاجرت هاست ؛ مهاجرت هاي مذكور نيز تا كنون بخش عمده شان  ، حاصل دفع جمعيت از بخش روستا ئي  بوده است ؛   حال چه اين دفع ناشي از ركود ويا بعكس در مواردي بعلت برخي تغيير وتحولات ساختاري دربخش روستا ئي باشد ؛  بهر حال با اطمينان ميتوان گفت : هنوزتاثيرات  درون وميا ن بخشي اقتصاد بر تحرك جمعيتي و يادر اين مورد در ارايش استقرارها كاملا عمده نشده ،  و يا اينكه عمده شدن اش در راه است!!  ميتوان چنين نتيجه گرفت  ،كه در اينده گرايش به استقرار متمركز فعاليت هاي اقتصادي شدت بيشتري خواهد يافت ، هر چند كه در شرايط حاضر نيز شاهد اين گرايش  هستيم . (  مثلا” ، ميتوان امتناع واحد هاي تو

رضا پیوسته بازدید : 137 جمعه 21 بهمن 1390 نظرات (0)
در آغاز شهر سازی مدرن در ایران در طرح های شهری، مهندسی ترافیک به عنوان یکی از شاخه های مهم شهرسازی به لحاظ سهم معابر در کالبد شهر و نیاز به گسترش جمعیت شهرها و خصوصا تهران، با پدیده ی ظهور کلان شهرها در کشور عملا جمعیتی بیش از پیش بینی های طرح های جامع خصوصاً در کلان شهر تهران را شاهد هستیم.پیچیدگی ترافیک تهران روز به روز گوی سبقت را از تحقیقات و مطالعات کارشنانه و دستاوردهای آن را می رباید و همواره جلوتر از راه حل های حرکت می کند. مدیران شهری در تکاپوی حل مساله، تدابیرو سیاست های گوناگونی اتخاذ می کنند که غالبا به صورت مسکن های مقطعی، مدت زمانی بیماری را التیام می بخشد. معضل ترافیک تهران اگرچه ویژگی های خاص خود را داراست، لیکن در کلیت عام خود جدا از مسائل و ویژگی های ترافیک در دیگر کلان شهرها ی جهان و خصوصا جهان سوم نیست.استفاده از تجربیات موفق دیگر کشورها در زمینه ی ترافیک می تواند ریسک های ناشی از آزمون وخطای شیوه های مختلف را به حداقل کاهش دهد بهبود شبکه حمل و نقل عمومی مدیران شهری با مطالعات دقیق و دستیابی به بانک اطلاعاتی قوی و به روز از کمیت و کیفیت سفرهای درون شهری و با توجه به الگوی انتخابی شهروندان برای سفرهای درون شهری که تابعی از زمان، هزینه و آسایش و راحتی سفر است باترسیم الگوی بهینه سفر سعی می کنند ترکیبی مطلوب از وسائل حمل و نقل را در تناسب با معابر شهری و تقاضای سفر به کار گیرند.احداث، گسترش یا تعریض و اصلاح معابر احداث خیابان ها و اتوبان های جدید شهری غالبا در افق طرح های ساختاری بلند مدت و میان مدت در امتداد رشد جمعیت و نیازهای ارتباطی گسترده جامعه ی شهری پیش بینی می شود و به موازات تحقق پیش بینی طرح های بالا دست در بعضی محورهای تردد که به سبب فراتر رفتن نیازها از پیش بینی ها، معابر شهر پاسخگوی مناسبی نیست. اقداماتی از قبیل گسترش، تعریض یا اصلاح معابر با تاکید بر حفظ هویت، منظر و در کل حفظ هماهنگی و توازن در ساختار منطقه ی شهری و مناطق مجاور انجام می پذیرد.
محدود کردن استفاده از اتومبیل هادر مقاطعی مدیریت شهر جهت روان کردن ترافیک مراکز عمده ی شهری، طرح های ویژه ای در معابرشهر را طراحی می کند که از جمله می توان طرح های محدوده ممنوعه در مراکز پرترافیک شهر و نوبت بندی اتومبیل ها برای ورود به شهر بر اساس شماره پلاک یا پرداخت حق استفادهاز بزرگراه ها و خیابان های پرتراکم را نام برد.
تغییر یا اصلاح قوانین کاربری اراضی اصولا در طرح های نوین شهری الگوی کاربری اراضی متناسب با شبکه حمل و نقل عمومی و در ارتباط با آن پیش بینی می شود. در خصوص ساماندهی کاربری های موجود شهری با هدف مدیریت تقاضای حمل و نقل درون شهری و کاهش سفرها، شیوه هایی چون عدم تمرکز خدمات و چند قطبی کردن مراکز عمده ی خدماتی شهر، انعطاف ساعت کار و...به کار می رودکنترل( محدودیت) مالکیت خودرومدیریت کارآمد، تقاضای سفر از طریق مدیریت، مالکیت وسایل نقلیه و استفاده از آن از جمله سیاست های شهرهایی است که عمدتا به سبب مالکیت کنترل نشده ی سواری های شخصی و استفاده ازآنها دارای ترافیک سنگینی هستند. محدودیت مالکیت خودروها از طریق ابزارهای متنوع مالیاتی و دریافت مالیات های سنگین از دارندگان وسایل نقلیه ی شخصی و مالیات های تصاعدی سالانه راه ها انجام می پذیرد و شامل مالیات استفاده از خودروی شخصی در ساعات کاری هفته و نیز خیابان های مرکزی شهر می شود.
البته باید توجه داشت که در کنار این راهبرد، سیاست های مدیریت شهر علاوه بر عرضه خدمات و حمل و نقل عمومی با کیفیت مناسب و راحت، اطلاع رسانی قوی و شفاف از مسایل ترافیک و بیان ضرورت اتخاذ سیاست فوق در جهت کنترل ترافیک و راحتی شهروندان است.
فقط تعامل و همفکری گره ترافیک تهران را باز می کند
روان شدن حرکت خودروها در سطح خیابانها و بزرگراههای تهران یکی از آرزوهای دیرینه شهروندان و مسوولان شهری است که متاسفانه هنوز به صورت یک رویای شیرین ، در اذهان شهروندان تهرانی جا خوش کرده و امیدوارند یک روز که قدم به خیابانها می گذازند دیگر از آن شلوغی و سرو صدای بوق خودروها و معطل ماندن در پشت ترافیکهای طولانی خبری نباشد . البته کارشناسان مسائل شهری و ترافیکی بر این باورند که با اجرای صحیح و اصولی مقررات و قوانین هم از سوی شهروندان و هم از ناحیه مدیریت شهری می توان این رویا را به واقعیت تبدیل کرد....
هرچند طی سالهای اخیر تلاش هایی برای حل مشکلترافیک تهران صورت گرفته ، اما آنچه را امروز شاهد هستیم شلوغی خیابانها در ساعاتپر آمد و شد شهروندان است . درست زمانی که خیابانها باید حرکت روان خودروها راببیند ، دچار "قفل حرکتی " شده و باعث می شود شهروندان همواره برای رسیدن بهمقصدشان ، هرز رفتن عمرشان را شاهد باشند.
به راستی گره کور ترافیک تهران کجاست ؟
برخی مشکل را درتردد بیش از اندازه خودروهای شهری می بینند به طوری که معتقدند حضور خودروهای تک سر نشین تا حدود زیادی غیر ضروری به نظر می رسد. گروهی دیگر مشکل را در حجم بسیار زیاد خودروهایی که هر ساله شماره گذاری شده و وارد شبکه معابر می شود ، می دانند.
دکتر میثاقی ، کارشناس مسائل شهری درخصوص گره کور ترافیک معتقداست : متاسفانه چند سالی است که از خروج خودروهای فرسوده برای کاهش حجم آلودگی هوا و روان شدن ترافیک صحبت می شود . اما هیچ وقت این موضوع به صورت جدی دنبال نشده و مسوولان فقط در مقطعی آن را اعلام می کنند و بعد از آن هیچ دستگاه یا ارگانی موضوع را پیگیری نمی کند.
وی درعین حال از نبود مدیریت جامع برای ترافیک و حمل و نقل درون شهری نیز به عنوان یکی دیگر از مشکلات بر سرراه روان شدن ترافیک درخیابانهای تهران یاد کرده و می افزاید: دستگاههای مختلفی دراین زمینه تصمیم گیری کرده و راهکارهایی ارائه می دهند که به هیچ وجه گره گشای مساله نیست .
میثاقی می گوید : از سوی دیگر عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی توسط برخی از رانندگان باعث شده حاکم شدن فرهنگ غلط ترافیک را در سطح جامعه شاهد باشیم .
کارشناس دیگر ترافیک دراین خصوص می افزاید: مدیران نهادهای ترافیکی شهر باید با تشخیص کارشناسی ، اولویت های حل معضل ترافیک تهران را مشخص کنند و با استفاده از نیروهای متخصص و هماهنگ با سایر نهادهای مرتبط با امر حمل و نقل درون شهری ، گره های کور ترافیک تهران را باز کنند.
وی در خصوص طرحهای تحقیقاتی و دانشگاهی که در زمینه ترافیک و حمل و نقل درون شهری انجام می شود ، اظهار می کند : دستاوردهای طرح های مطالعاتی دانشگاهیان اغلب در مرحله نظری باقی می ماند ، زیرا خود محققان در حیطه عمل و اجرا جایگاهی ندارند.


رضا پیوسته بازدید : 168 جمعه 21 بهمن 1390 نظرات (0)
معنای نظم شهر ( ایموس راپاپورت ترجمه سمیه جیرایی)

رابطه نظم شهر با فرهنگ و مشکل درک این دو بیان گر این  است که نظم های شهری به معنا مرتبطند و این در واقع مسأله اساسی است. برای مثال مکانی که در فضا با نظم فضایی تجلی یافته در نهایت به معنا مرتبط می شود . در اکثر شهر های سنتی ، مکان مرکزی منزلت بالا تری را نسبت به مکان پیرامونی نشان می دهد ، در شهر های خاص اروپا نظیر پاریس ( لامی 1967 ) و بولوگنا ( اشناپر ) این مورد هنوز دیده می شود . در یک کشور خاص ( مثلاً مکزیکو ) به چنین مکان مرکزی می توان  معانی متفاوت و (یا فقدان معنا ) را نسبت داد . در سکونت های اولیه اسپانیا ارتباطی میان مرکزیت و منزلت وجود دارد اما در مورد هند چنین چیزی اصلاً وجود ندارد ( استیوانیسلواسکی 1950 ، رجوع شود به راپاپورت 1977 ص 49 ) . در نهایت فرد متوجه می شود  که اکنون در ایالات متحده و به طور روزافزون در دیگر شهرهای مدرن یک رابطه معکوس وجود دارد یعنی زمانیکه شخص از مرکز شهر به سمت پبرامون آن حرکت می کند منزلت اجتماعی افزایش می یابد ، به طوریکه فاصله از مرکز و مکان خاص دارای نقش مهمی می شود. سازمان فضایی به دو نظم یعنی سبک خاص و محلی مرتبط است که به معانی و گروه استفاده کننده از آنها مرتبط است . بنابراین نقشه شهر باستان پرو در موردچان چان ( موسلی و مکی 1974 ) نشان می دهد که اندازه و مقیاس فضا ها و ترتیبات آنها به وضعیت سبک خاص و از این طریق به منزلت مرتبط است . این مسأله در مورد مصر و نوبیای باستان ( جائیکه مراکز سبک خاص نخبگان با شبکه بندی حفظ می شوند) مسلم است در صورتیکه اغلب د رپیرامون و سکونت گاهایی با موقعیت پایین تمایل به تغییر ترکیب ارگانیک وجود دارد ( کمپ 1972 ) .این دو نظم ، به جای اینکه در مناطقی از شهر ساماندهی  شده  یا نشده باشند ، به معنا مرتبطند و زمانی که درک شوند به این شیوه می توانند مطالعه شوند. این تغییر در شبکه بندی به تمایل کلی به مجزاکردن مرتبط بوده است .( استانیسلوسکی 1961 ، الی سبف 1970 ، کمپ 1972 ) که د رآن موارد ، بقای آنها باسبک های خاص و حوزه های منزلتی بالا در مقایسه با حوزه های غایب و دارای موقعیت پایین و پیرامونی ( سبک های محلی ) دیده می شود.
توجه داشته باشید که این یک مشخصه فرهنگی است و در برخی موارد برای مثال ایالات متحده ، هیچ تمایلی به شبکه بندی برای مجزاکردن وجود ندارد ، اگرچه می توان در هر حومه ای دید که گاهی اوقات نظم های جدید در دوره های اخیر جایگزین آن می شوند ( راپاپورت 1977 ص 348 نمودار 603 ) حتی زمانیکه معانی متنوعی برای تقویت پیام به کار برده می شوند یعنی سازمان فضایی و عناصربسیار دیگری دو نظم تجربی متمایز ، ویژگی ها یا محیط ها را ایجاد می کنند ، چنین معانی واضح تر می شوند. برای مثال در آمریکای لاتین به طور کلی ، این دو نظم هم مشترک و هم بسیار واضح اند .از این رو در مستیزو نظم ، ترکیب منظم خیابان با شبکه بندی ، ساختار مستمر ساختمانی ( آنچه که دیوار شهری نامیده می شود ) ، مصنوعات انسانی ، غیاب رستنی قابل مشاهده با آنچه که بیشتر به میدان ها محدود و بسیار کنترل شده ، همگی موقعیت بالا را نشان می دهند و در هند مجموعه متضاد مشخصه ها ، بی نظمی ، خیابان های پرپیچ و خم ، ساختن ساختمان های مجزا با مصالح طبیعی ، سطوح بالای رستنی های طبیعی ، همگی منزلت پایین را بیان می کنند . ( ردفیلد 1950 ، راپاپورت 1977 ص 348 ، هیل 1964 )
البته این محیطها با حضور مردمی خاص ، لباسها ، رفتارها ، فعالیت های متفاوت در مکان و زمانی که آنها رخ می دهند، نوعی از اجناس و از این رو بوها ، صدا ها ، انواع مغازه ها و آنچه آنها خریداری میکنند و ... تقویت می شوند . این واقعیت که نظم های شهری دارای معنایند ، نشان دهنده این است که هر نظم معینی به مثابه یک مجموعه منظم و از این رو مجموعه نظام مند از روابط میان اشیاء و اشیاء ، اشیاء و مردم و مردم و مردم تفسیر شده اند . این روابط مبتنی بر طرح واره هاهستند که به قوانینی هدایت می شوند د رحالیکه آنها را در بر می گیرند و ( همان گونه که در بالا بحث شد )در اتخاذ انتخاب ها به کار می روند. در نتیجه احتمالاًاین روابط بر حسب نظم شهر نسبت به عناصری که در بر می گیرند ،بسیار مهمند . بنابراین برای مثال بسیار ی از بازارها و خرید و فروش هادر محوطه های باز( که تجارب بسیار مهیج در همه اشکال حسی فراهم می کنند ) شامل عناصر بسیار کثیف برای مثال ساخت سایبان هابا گونی ، سقف های آهنی گالوانیزه شده و جعبه های پرتقال می شوند که جایگاه ها و نظایر آن را بر حسب نظم زیبا شناختی نشان می دهند ( که مسیر ارزشی ویژه ای را ارائه می دهند ) . در صورتیکه ارزش های متفاوت نشان داده شوند احتمالاً بی نظمی یا آشفتگی به طور زیبا شناختی بروز میکند . بنابراین معانی که آنها منتقل می کنند ،  برای گروه های خاصی از مردم نامطلوبند و از این رو با حضور گروه های دیگر این معانی تقویت می شوند .
به همین ترتیب نظم های شهری شامل عناصر بسیار کثیف ، زوار درفته ، کهنه و حتی نیمه مخروبه هستند ، اما این روابط احتمالاً بدین گونه اند که آنها را برای گروه هایی از کاربران بسیار مهم و مطلوب می سازند ( راپاپورت 1969 ، 1977 ) و دیگران در مورد بازارها  این عناصر کاملاً مشمئز کننده و غیر قابل تحمل را می یابند . علاوه براین ماهیت عناصر نمی توانند نادیده گرفته شوند . اول اینکه در مورد بازارها ، معانی به نظم شهر منتقل می شوند که بر رفتار تأثیر گذار است ( مثلاً فهم محله فقیر نشین که از آنها دوری شده است ) . دوم اینکه آنهااز طریق سازگاری ، معانی دیگری را ذاتاً در نظم شهر آشکار می سازند . سرانجام آنها نقشی را در محیط سامان یافته یعنی نظم تجربی به عهده دارند . ماهیت عناصر نیز در یک مقیاس بزرگتر بسیار مهم است زیرا تعریف شهر در فرهنگ های متفاوت به حضور یا عدم حضور عناصر خاص مثلاً مسجد ، کلیسای جامع ، حمام ها ، بازارها ، دیوارهای شهر یا ... بستگی دارد  ( کرف آسکاری 1969 ، ویتلی 1978 ، راپاپورت 1977 ، 1979 ) .
حتی انکار بی نظمی نوعی نظم است یعنی استفاده از مجموعه خاصی از عناصر و روابط خاص میان آنها . مثال این مورد اجتماع ضد فرهنگ واقع در حومه های شهر کالیفرنیاست که حومه آزادی نامیده شده است ( بارنت 1977 ) به نظر من دو تفسیر از این سازمان خاص شهری باید وجود داشته باشد ، یعنی دو معنا در نظر خودی و غیر خودی . خودی ها باید این نظم را حتمی بدانند ،به مثابه نظمی که انکار ارزش های پایه یعنی جسارت را نشان  میدهد که در شکل فیزیکی ،رهایی ، یکپارچگی ایدئولوژیکی و غیره تجلی یافته است . غیر خودی ها در شهر مجاور باید آن را به مثابه یک مکان نامطلوب ، کثیف و فقیر نشین با وجود مردمی بد و کثیف ببینند . ارزیابی منفی آنهاباید به دلیل فقدان نظم ( بی نظمی یا آشفتگی ) تفسیر شده باشد . این تفسیر ها به شیوه های تفسیری خود به خودی از اسکان ها و به شیوه های درک تغییرات مرتبطند که آنها را به مثابه حوزه هایی بسیار ضعیف و یا مفید تلقی می کنند . { در واقع } آنها به شیوه های تعریف از مناطق فقیر نشین مرتبطند و به معنایی حاصل از نظم های خاص متعلقند . ( راپاپورت 1977 ) .
در این موارد ، جائیکه برخی مشاهده گران بی نظمی یعنی فقدان نظم فیزیکی و اجتماعی را می بینند ، افراد دیگر نظم ها یی را می بینند که فرهنگ ، روابط اجتماعی ، کاربرد فضا و زمان محدود اما متفاوت ، قوانین ، عمل الزامی متفاوت و غیره بازتاب می کنند . در این معنا مجدداً دیده می شود که احتمالاً مقایسه نظم شهری با بی نظمی اشتباه است و صحبت از نظم های متفاوت درست تر است که برخی از آنها ( که بی نظم یا آشفته نامیده شده اند ) احتمالاً قابل درک یا  محسوس یا قابل پذیرش نبوده اند .زیرا با مجموعه ویژه ای از هنجارها ، ارجحیت ها ، قوانین فرهنگی یا طرح واره های افراد مفروض یا گروه ها ناسازگار ند ( راپاپورت 1977 ) . به عبارت دیگر ، همه شهرها و در واقع همه محیط ها با تعریف دارای نظمی هستند ، زیرا آنها منظم یعنی نتیجه مجموعه منسجمی از انتخاب های اتخاذ شده و منسجم هستند . غالباً عدم وضوح نظم های خاص برای عدم شناخت فرهنگ و از این رو نشانه هایی که معنا را منتقل می کنند ، مناسبند. تفکر در مورد صحنه ها ( setting ) زمانیکه نشانه ها را ایجاد ، بیان و درک و موقعیت اجتماعی را تعریف میکنند ، مفید است . پس از شناخت این موقعیت رفتار مناسب به وجود می آید و مردم قادرند با هم به کنش بپردازند ( راپاپورت 1977 ، 1979 )
عدم شناخت فرهنگ به این معناست که نشانه ها مورد توجه واقع نشده اند و اگر شده اند خوب درک نشده اند یا آنها احتمالاً اشتباه درک شده اند یعنی وضعیتی نامناسب را تعریف کرده اند . سرانجام این وضعیت حتی اگر هم فهمیده شود احتمالاً رفتارهای متفاوت را مطالبه می کند و یا قوانین متفاوت را به کار می برد . بنابراین در چنین مواردی مبهم است که چگونه نشانه ها ،صحنه ها و وضعیت ها تعریف می شوند که از طریق آنها قوانینی برای رفتارهای مناسب و پیش بینی شده شکل می گیرد.  از آنجائیکه نظم شهر ( نظیر نظم های محیطی دیگر ) شامل صحنه هایی می شود که موقعیت ها ، قوانین و رفتار را تعریف می کنند ، مجدداً نتیجه می شود که به جای دو گانگی یا تضادهای نظم شهری و بی نظمی ما نظم های متفاوت را مرتبط به فرهنگ می دانیم . به شهر هند توجه کنید ، در نگاه اول آن آشفته است ، گردوخاک ، بوها ، صدا ، تنوع بسیاری از مردم و آداب و رسوم بسیار متنوع و سبک ها ی ساختمانی بسیار متفاوت ، حرکت مستمر و تصادفی ، اختلاط گیج کننده حیوانات ، مردم ، دوچرخه ها ، ریکشوها ، کامیون ها و اتوبوس ها نیز وجود دارند . فعالیت ها کلاملاً گیج کننده به نظر می آیند ، همه نوع فعالیت و کاربری پیدا می شود که در یک همکناری نزدیک و فوق العاده ریز ترکیب شده اند . همه چیز در هم آمیخته است خیابان ها و مکان های دیگر پر از مردم هستند که نه تنها پیاده روی می کنند و می رانند بلکه می خوابند ، غذا می پزند ، می خورند ، مو کوتاه می کنند یا می شویند ، کار می کنند ، بازی می کنند .
اما اگرفرد شهر هند را مطالعه کند یا با آن آشنا باشد ، یا شانسی برای کشف داشته و به نشانه های شهری آشنا باشد ، کاملاً می فهمد که تا حدی نظم در آنجا وجود دارد . این نظم بر دو واحد ریخت شناسی مبتنی است که مختصراً بیان شد ، بازار طولی و واحد مسکونی سازمان اجتماعی ،که به طور متفاوت به مثابه مهالا در هند شمالی ، پل در گیراوتا ، پادا در غرب بنگال ، بیستی در بیهار شناخته شده اند . این واحدهای ریخت شناسی می توانند بر حسب دستیابی و کنترل ، شیب های نفوذ ، { فضای } عمومی در مقابل خصوصی فهمیده شوند . هر یک از این واحدهای اقامتی به لحاظ اجتماعی هماهنگند . یعنی یک نظم اجتماعی وجود دارد .این شهر کامل ساخته تبلیغات این واحدهای کوچکتر است که جداگانه به وجود آمده اند. بخشهای بزرگتر بیشتر نظم اجتماعی را از طریق عضویت گروه ، مکان ، اسم و مشخصه قابل مشاهده و نشانه ها تعریف می کنند . نظام فعالیت نیز با نشان دادن نظم و معنای واضح روشن می شود .فعالیت ها در فضا و زمان سامان یافته اند که دارای روابط و تفکیک های متمایز هستند. فعالیت بازار و قلمروی عمومی در دسترس ترند ، دسترسی به واحدهای نیمه خصوصی به شدت کنترل و مجزا شده اند و نفوذ به آنها مشکل و ناامید کننده است . در این واحدها ، نظم  مقیاس بسیار خوبی را داراست . بنابراین یک نظم پیچیده و بسیار قوی یعنی نظم فضایی ، اجتماعی بر حسب کاربردهای زمین ، بر حسب نظام فعالیتها ، قلمروها ( عمومی / خصوصی ، زن / مرد ، گروه A   / B  ) بر حسب میزان نفوذ ، وحشت ها و موقعیت ها وجود دارد. این ها در یک نظم حسی یعنی صدا در بازار ، سکوت واحد مسکونی ، ریتم های موقتی متفاوت ، بوهای متفاوت ، مشخصه های دمایی ، سطوح نور ، رنگ ها ، مسیرها ، جایگاه و بسیاری دیگر حاصل می شوند . از اینجاست که فهمیده می شود باور به وجود آشفتگی مشکل است . البته این نظم برای گروه یا افراد خاصی ( همان گونه که دیگران توصیف کرده اند ) احتمالاً هنوز دسترسی ناپذیر، نامطلوب ، نامناسب یا ناخوشاینداست. حتی ممکن است  بیشتر قابل پذیرش یا مناسب باشد ، معیارهایی نظیر سلامتی ، الزامات و محدودیت های حسی یا مشخصه های انسانی جامعه زیستی  یا روان شناختی همه فرهنگی دیگر به کار رود .در واقع فرد می فهمد که نظم مفروض کاملاً نامطلوب است . اما واقعیت این است که نظم وجود دارد

رضا پیوسته بازدید : 99 جمعه 21 بهمن 1390 نظرات (0)


مکاتب شهرسازی
مکتب اصلاح گرایی
مکتب اصلاح گرایی با تاکید بر جنبه های فن شناختی ، معتقد به یافتن راحلهایی برای رفع مشکلات شهری در چهارچوب جوامع صنعتی است.در این مکتب عقیده بر ان است که بهسازی و ساماندهی محیط شهری باید از درون همین جوامع صورت پذیرد ؛ بنابراین بر اصلاح تنگناها و عوارض نظام اجتماعی موجود ، بدون نفی کلیت ان تاکید میکند.
اصلاح گرایان ، زمین را ثروت شهر و حومه می دانند که باید برای زراعت و اشتغالات زراعی از ان استفاده می شود.ویلام موریس و جان راسکین از بزرگان این مکتب هستند
مکتب شیکاگو
مکتب شیکاگو بین سالهای 1883 و 1893 رشد کرد.
پیروان ان  بی نظمی جامه صنعتی در اروپا را ناشی از کم بودن زمین در شهر می دانند ؛ بدین ترتیب الگوی روستا-شهررا اروپا  برای حل مشکلات شهری ارائه می دهند و توجه به طبیعت را نیز در سطح وسیعی مطرح مکنند.در این مکتب توجه به اکولوژی یا محیط طبیعی اهمیت ویژهای دارد.بطوری که محیط انسانی در دل ان مطرح می شود.
این مکتب از داروینیسم اجتماعی ،در زمینه عامل رقابت میان شرکتها ، بنگاههای تجاری و خانواده ها برای دستیابی به نقاط مطلوب شهر بهره می برد و علم اقتصاد را فقط اصل مسلم انسان برای بهره گیری بیشتر و با کوشش کمتر می داند و برای تحقق این هدف معتقد به عدم دخالت دولت در امور اقتصادی ، نفع فردی و اجتماعی و اهمیت صنعت است و نیز صنعت را منشا ثروت می داند.
مکتب شیکاگو در علوم معماری و جامعه شناسی شهری مطرح است .ویلیام لوبارن جنی از بنیان گذاران مکتب معماری شیکاگو و نیز ارنست برگس و رابرت ازرا پارک از بنیان گذاران مکتب جامه شناسی شهری شیکاگو هستند.
در همین زمان نظریه باغ -شهر بیان می شود و هاوارد از این مکتب بهره بسیار می برد.

رضا پیوسته بازدید : 69 جمعه 21 بهمن 1390 نظرات (0)
سبکهای مختلف شهرسازی در دوران اسلامی عبارتند از
سبک شهرسازی خراسانی (قرن یکم تا قرن چهارم هـ .ق.)
سبک شهرسازی رازی (قرن چهارم تا قرن هفتم هـ .ق.)
سبک شهرسازی آذری (قرن هفتم تا قرن یازدهم هـ .ق.)
مکتب شهرسازی اصفهان (قرن یازدهم تا شروع قرن سیزدهم هـ .ق.)
سبک شهرسازی تهران (اوایل قرن سیزدهم تا سال 1299 هـ .ش.)
سبكهاي شهرسازي در دوران قبل از اسلام
سبك پارسي (قرن نهم تا قرن چهارم ق .م.)
ميان سبك پارسي ـ هلني (قرن سوم ق .م.)
سبك پارتي (قرون سوم ق، م، تا قرن هفتم ميلادي)

سبكهاي شهرسازي در ايران معاصر تا سال 1357 هجري شمسي

سبك تهران (اوايل قرن سيزدهم تا سال 1299 هـ .ش.)
الگوي تهران (1300 هـ .ش. تا 1357 هـ .ش.)

رضا پیوسته بازدید : 64 جمعه 21 بهمن 1390 نظرات (0)

تعادل شهري
چيستي معماري و شهرسازي ايراني- اسلامي سوالي است كه در ذهن بسياري از اشخاص، هنرمندان و حتي مسئولان مطرح است
    معماري و شهرسازي ايراني - اسلامي متعادل است؛ بدان مفهوم كه با شناخت طراحان و ايجاد كنندگان، از بستر طبيعي آن، اولاً ميزان جمعيت پذيري شهر متناسب با توان و ذخيره موجود در طبيعت تنظيم مي گردد. ثانياً توسعه كالبدي بناها و شهر با اتكا به مصالح طبيعي موجود در منطقه انجام مي گرفت. ثالثاً تقسيم بندي بناها، اجزاي شهر و خدمات مورد نياز آن به گونه اي متناسب صورت مي پذيرفته است استفاده از مصالح بومي را به دليل در دسترس بودن، صرفه اقتصادي، قابليت بازيافت در طبيعت، هماهنگي با ويژگي هاي فرهنگي و... ضروري تلقي نموده و جهت افزايش مقاومت و ايجاد تنوع در آنها انجام پژوهش هاي متناسب را ضروري مي دانيم.بر توسعه و ارتقاي كيفي فضاهاي شهري به منظور افزايش تعاملات اجتماعي و تنظيم جريان حيات مدني تاكيد مي نماييم.انطباق احجام مصنوع و بناها با خطوط طبيعي ضروري است..

رضا پیوسته بازدید : 242 جمعه 21 بهمن 1390 نظرات (1)
الگوی شهرسازی                           
 فرهنگ گرا:              
اصول عقیدتی این الگو با اصول بشارت دهندگانش قابل مقایسه است . کل ” مجموعه شهری ” بر اجزا ( افراد ) و مفهوم ” فرهنگی ” شهر بر مفهوم مادی آن غلبه دارد .فضای الگوی فرهنگ گرا نیز جزء به جزء در تقابل با فضای الگوی ترقی گراست .
     بر عوامل جامعه شناسانه تاکید دارند . هر شهر فضا را به گونه ای خاص و متمایز اشغال می کند ،
   در الگوی فرهنگ گرا خیابان به عنوان ستون فقرات شهر محسوب می گردد که در آن برخوردهای اجتماعی انجام می شود .

  باغ سازی از نکات عمده الگوی فرهنگ گراست .

   :  طبیعت گرا

  انگاره های جریان شهر- ستیزی آمریکایی در قرن بیستم در الگویی جدید تبلور پیدا می کند . الگویی بس خیالپردازانه از آنکه بتواند تحققی داشته باشد ، اما نشانگر تفکر بخشی از جامعه شناسان و ” برنامه ریزان شهری ” آمریکایی است که تحت عنوان برود – ایکر سیتی     "               Broadacer – city "
  بوسیله معمار بزرگ آمریکایی فرانک لوید رایت تدارک دیده شده است .
این معمار ازسال  1930 تا 1935 ، بدون وقفه روی طرح استقرار مطلوب کار کرده است . در کتاب ” شهر ناپیدای ” رایت اصول پایه ای این تفکر قابل جستجو است .
اصول عقیدتی که رایت بر اساس آنها برودایکر را بنا نهاد ، اصولی است که یکی از پیروان امرسون بدست می دهد .
   رایت از دو زاویه نگاه می کند ، هم به مفاهیم فرهنگی و فرد بعنوان عنصر غیر قابل جایگزین و هم به صنعت و تکنولوژی چشم دارد .
    شهر صنعتی انسان را از خود بیگانه کرده لذا تنها تماس با طبیعت است که انسان را به خود باز می گرداند و رشد هماهنگ فرد را مانند  کلیتی امکان پذیر می کند .
      با بازگشت به دامن طبیعت به مفهوم مکتب شیکاگو نزدیک می شود و اکولوژی شهری را مطرح می کند .
      فضای این الگو بسیار پیچیده است ، بعضی از خصوصیات آن به الگوی ترقی گرا و بعضی دیگر به الگوی فرهنگ گرا شباهت دارد .
     این فضا هم باز است و هم بسته .  هم عام است و هم خاص . این فضای نو وتازه ای است که خود را کاملا وقف آزادی انسان می کند

اطلاعات کاربری
  • فراموشی رمز عبور؟
    • لینک دوستان
  • بازي آنلاين
  • دانلود سریال جدید
  • آخرین مطالب ارسال شده
    • آرشیو
  • 1390
    • آمار سایت
  • کل مطالب : 25
  • کل نظرات : 7
  • افراد آنلاین : 4
  • تعداد اعضا : 2
  • آی پی امروز : 23
  • آی پی دیروز : 0
  • بازدید امروز : 27
  • باردید دیروز : 1
  • گوگل امروز : 0
  • گوگل دیروز : 0
  • بازدید هفته : 29
  • بازدید ماه : 27
  • بازدید سال : 166
  • بازدید کلی : 8,501

    • صفحه اصلی تالار گفتمان ثبت نام ورود آرشیو تماس با ما
    نیرو گرفته : رزبلاگ